Το βελανίδι και οι άγνωστες χρήσεις του

Η Marcie Mayer μένει στη Τζια και αγαπάει τα βελανίδια! Και αν στο μυαλό των περισσότερων ο συγκεκριμένος καρπός ταυτίζεται με διατροφική επιλογή ή εμμονή μικρόσωμων καρτούν, η Marcie έρχεται να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας.
Η αγάπη της και οι γνώσεις για τον παραγνωρισμένο καρπό ξεκίνησαν από την παιδική της ηλικία, όταν στην Καλιφόρνια όπου μεγάλωσε οι αυτόχθονες Ινδιάνοι διδάσκουν μέχρι σήμερα την παρασκευή τροφίμων από αλεύρι βελανιδιού. Οι Ινδιάνοι όμως δεν ήταν οι μόνοι που τρέφονταν από το βελανίδι. Αρχαιολογικά ευρήματα καταδεικνύουν ότι τα βελανίδια αποτελούσαν από πολύ παλιά τροφή και στον ελλαδικό χώρο. Ο Ησιόδειος μύθος μάλιστα θέτει το βελανίδι σαν μια κύρια τροφή της προ-αγροτικής εποχής. Δέντρο κατ’ εξοχήν της άγριας ορεινής φύσης, η βελανιδιά αποτελούσε διατροφική πηγή και στην αρχαία Αρκαδία, αφού κατά τον Ηρόδοτο το Δελφικό Μαντείο


 αναφέρεται σε Αρκάδες ως ‘βαλανοφάγους’. Σήμερα, προϊόντα από την επεξεργασία βελανιδιού βρίσκουμε στην Κορέα (αλεύρι, μακαρόνια, και ένα είδος ζελέ), στην Κίνα (σούπα βελανιδιών και κάστανου σε brown sauce) και στην Τουρκία (ένα πηχτό ρόφημα από αλεσμένο βελανίδι, βανίλια, ζάχαρη κτλ.).
Στην ερώτηση «γιατί να φάει κανείς βελανίδι;», η Marcie μας απαντάει συνοπτικά:

• Η  βελανιδιά είναι αυτοφυής σε πολλά μέρη του πλανήτη, που σημαίνει ότι η καλλιέργειά. Σε αντίθεση δηλαδή με τις  καλλιέργειες που απαιτούν κοπιώδη κατεργασία του εδάφους, πολυέξοδες φυτεύσεις και καλλιεργητικές φροντίδες,  η βελανιδιά είναι προϊόν που μας δίνει η φύση άφθονα και ελεύθερα.
• Τα βελανίδια περιέχουν υψηλά ποσοστά πρωτεϊνών, ποτάσιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, καθώς και βιταμίνη Β6.
• Το αλεύρι από βελανίδια αντικαθιστά σε ορισμένες δόσεις τα άλευρα σιτηρών και καλαμποκιού, υπερέχει δε απ’ αυτά σε ίνες.
• Το επεξεργασμένο βελανίδι έχει μεγάλη διάρκεια ζωής.

Το βελανίδι είναι ένας καρπός από τον οποίο δεν πετάς τίποτα. Το καπάκι του χρησιμεύει στην κατεργασία και βαφή δερμάτων (περιέχει τανίνες που κάνει το δέρμα πιο ανθεκτικό), ενώ από τον καρπό του παράγεται ζωοτροφή, αλεύρι, μαγειρικό λάδι και βάση για καλλυντικά. Έως το 1964 οι αγρότες της Τζιας εκμεταλλεύονταν το καπάκι του βελανιδιού για να βγάζουν κάποιο εισόδημα. Τα τελευταία όμως χρόνια αυτή η εκμετάλλευση είχε σταματήσει με αποτέλεσμα την καταστροφή του δάσους από την αλόγιστη κοπή αιωνόβιων δέντρων. Βλέποντας την καταστροφή του δρυόδασους η Marcie δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Έπρεπε κάτι να αλλάξει άμεσα και αυτό την παρακίνησε στο να αναλάβει δράση.
Η λύση θα ήταν η εκ νέου οικονομική αξιοποίηση του δάσους. Πρώτο βήμα, λοιπόν, ήταν να δώσει στα δέντρα την πρότερη χρηματική τους αξία. Πώς θα γινόταν αυτό; Θα έβρισκε βυρσοδεψία που δουλεύουν με βελανίδια, ώστε οι αγρότες να ανακτήσουν το ενδιαφέρον τους για το δέντρο. Έτσι το 2012 δώδεκα τόνοι χαμάδας μαζεύτηκαν σε δέκα ημέρας για ένα βυρσοδεψείο της Γερμανίας. Σε αυτό το πλαίσιο γεννήθηκε η πρωτοβουλία ‘χαμάδα’ (ώριμος καρπός που πέφτει και σαπίζει κάτω από τα δέντρα) με σκοπό να συνδράμει στη διατήρηση των δέντρων και στην αποκατάσταση του βελανιδιού σαν μοναδικό στοιχείο της Τζιώτικης υπαίθρου και οικονομίας. Κάθε χρόνο η  ‘χαμάδα’, η οποία λειτουργεί κυρίως με τη βοήθεια εθελοντών απ’ όλο τον κόσμο, οργανώνει συλλογή, αποθήκευση βελανιδιών, καθώς και μικρά σεμινάρια για την παραγωγική διαδικασία της επεξεργασίας τους.
Η δράση της Marcie όμως δεν σταμάτησε εδώ. Το δεύτερο βήμα ήταν να δώσει αξία στον ίδιο τον καρπό, φτιάχνοντας προϊόντα από αλεύρι βελανιδιού χωρίς γλουτένη! Μέσω δύο επιτυχημένων crowdfunding μάζεψε τα χρήματα για την αγορά αποφλοιωτή βελανιδιού για παραγωγή ζωοτροφής και αλευριού. Παράλληλα συνεχίζει να εκπαιδεύει όλους τους ενδιαφερόμενους σχετικά με το βελανίδι και τις χρήσεις του! Φέτος, μάλιστα, διοργάνωσε το πρώτο Φεστιβάλ Βελανιδιού τη Κυριακή 27 Οκτωβρίου, το οποίο ελπίζει να γίνει θεσμός στο νησί για τα επόμενα χρόνια.
Η Marcie έχει ήδη καταφέρει πάρα πολλά σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, δείχνοντάς μας έμπρακτα, ότι όποιος θέλει μπορεί! Παρόλα αυτά η ίδια μας υποστηρίζει ότι η προσπάθεια βρίσκεται ακόμα στην αρχή… Έπεται λοιπόν να δούμε τη συνέχεια!
ΠΗΓΗ http://www.toarkoudi.gr