Περικλής και ο διαχωρισμός της ανθρωποκτονίας

Ο Περικλής, εκτός από πολιτικός, ήταν ένας σημαντικός παιδαγωγός και φιλόσοφος. Ο γιος του ο Ξάνθιππος, έλεγε μια πολύ χαρακτηριστική ιστορία για τον πατέρα του: Ένας πενταθλητής κατά λάθος σκότωσε με τον ακόντιό του τον Επίτιμο από τα Φάρσαλα, που βρισκόταν στο στάδιο.

Ενώ όλη η πόλη ήταν εξοργισμένη με το γεγονός, ο Περικλής καθόταν όλη την ημέρα με τον Πρωταγόρα και συζητούσαν αν για το φόνο έφταιγε:
-ο ακοντιστής
-οι διοργανωτές των αγώνων
-ή το ακόντιο.

Ούτε καν του πέρασε από το μυαλό του Ξάνθιππου, πως εκείνη την ημέρα το συμβάν είχε οδηγήσει τα δύο καλύτερα μυαλά της πόλης να συζητούν και ίσως να θέτουν τις βάσεις για το διαχωρισμό της ανθρωποκτονίας από αμέλεια και της ανθρωποκτονίας με πρόθεση. Ένας διαχωρισμός που είναι ιδιαίτερα σημαντικός για το ύψος της ποινής.

Η ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ 

Οι συζητήσεις αυτές με τον Πρωταγόρα και άλλους σοφούς της εποχής καθόριζαν τις πολιτειακές αλλαγές και την πολιτική δράση. Για κάθε πρόβλημα έπρεπε να αναλυθούν τα αίτια και να βρεθούν οι λύσεις. Η δουλειά του Περικλή ήταν να τα βάλει όλα σε μια λογική σειρά και να τα εκλαϊκεύσει. Ίσως ολόκληρο το σύστημα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας να είχε χτιστεί πάνω σε αυτή τη λογική. Ο κόσμος έπρεπε να μάθει, να φωτιστεί. Ο Περικλής ενίσχυσε τις κληρώσεις για τα αξιώματα σε βάρος των ψηφοφοριών.

Επίσης τα λαϊκά κληρωτά δικαστήρια σε βάρος των αιρετών. Περισσότεροι πολίτες αποκτούσαν διοικητική και δικαστική εμπειρία, άρα περισσότεροι θα μπορούσαν να κατανοήσουν τα ζητήματα της πόλης στην Εκκλησία του Δήμου και περισσότεροι θα μετείχαν στην έννοια των νόμων και την προστασία τους. Αυτό που είπε ο Θουκυδίδης, πως στην Αθήνα «το πολίτευμα ήταν στα λόγια Δημοκρατία, αλλά στην πράξη εξουσία ενός άνδρα», ήταν αναληθές στον βαθμό που όλοι οι πολίτες αισθάνονταν ελεύθεροι και ασφαλείς από την εξουσία αυτού του άνδρα.

Στην πραγματικότητα η Δημοκρατία του Περικλή δεν ήταν τόσο πολίτευμα, όσο εκπαιδευτική διαδικασία, στην οποία ο ίδιος ήταν ο πρώτος διδάσκαλος. Στην Εκκλησία του Δήμου ο λόγος του γινόταν απλός και δομημένος σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια. Έλεγαν πως πριν από τις ομιλίες του προσπαθούσε να συγκεντρωθεί και προσευχόταν για να μην πει λέξεις που θα προκαλούσαν το κοινό ή θα το καθοδηγούσαν λάθος. Η γνώση, η φιλοσοφική ανάλυση και οι προθέσεις για το κοινό καλό έπρεπε να γίνουν πολιτική πράξη και από αυτό εξαρτιόταν τις περισσότερες φορές τα όσα θα έλεγε ο ίδιος μπροστά στον λαό. Για τον λαό και τη μόρφωσή του, πάλεψε σε όλα τα επίπεδα.

Δεν είναι μόνο οι παλιές γιορτές που λάμπρυνε, αλλά και οι καινούριες που καθιέρωσε. Αυτές είχαν στόχο την ευχαρίστηση και την ενίσχυση των σχέσεων ανάμεσα στους πολίτες. Μία από τις σπουδαιότερες μεταρρυθμίσεις του ήταν ότι καθιέρωσε τα «θεωρικά» για τους φτωχούς πολίτες. Ένα ποσό από τα ετήσια έξοδα της πόλης ευλαβικά φυλασσόταν για να μοιραστεί σε όσους δεν μπορούσαν να αγοράσουν εισιτήριο για τους θεατρικούς αγώνες.

Είναι εκπληκτικό όμως ένας πολιτικός της αρχαιότητας όταν ακόμα γίνονταν μάχες ανάμεσα στις πόλεις για διαφιλονικούμενα χωράφια, σκέφτηκε να δώσει στους φτωχούς πολίτες το δικαίωμα να παρακολουθούν θεατρικές παραστάσεις. Είναι αδύνατο να το έκανε για να κερδίσει ψήφους. Το έκανε προφανώς από ενδιαφέρον για τη μόρφωση του λαού αλλά και γιατί πίστευε πως η τιμή και άνεση που κέρδιζαν οι καλλιτέχνες της πόλης του από το μεγάλο ενδιαφέρον του κοινού, οδηγούσε σε νέες ιδέες, πιο βαθιά τέχνη και πιο υψηλά οράματα.

ΠΗΓΗ: «Ο Περικλής πίσω από τον πολιτικό», Παναγιώτης Πασπαλιάρης, Επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, συλλογή «Ηγέτες»....