Μάχη των Πάγων (Μάχη της λίμνης Πέιπους)

Η Μάχη των Πάγων, γνωστή και ως Μάχη της λίμνης Πέιπους, ήταν μια μάχη ανάμεσα στη Φεουδαλική Δημοκρατία του Νόβγκοροντ και το λιβονικό παρακλάδι των Τευτόνων Ιπποτών. Έλαβε χώρα επάνω στην παγωμένη λίμνη Πέιπους την 5η Απριλίου 1242.
Ελπίζοντας να εκμεταλλευθούν τη δύσκολη θέση, στην οποία είχαν περιέλθει οι Ρως μετά την εισβολή της Χρυσής Ορδής (Ν-ΝΑ) και τις διενέξεις με τη Σουηδία (ΒΔ), οι Τεύτονες έβαλαν στο μάτι τα εδάφη της πλούσιας Δημοκρατίας του Νόβγκοροντ. Το φθινόπωρο του 1240 κατέλαβαν το δυτικό τμήμα της που περιείχε τις πόλεις Πσκοφ, Ιζμπόρσκ και Καπόργιε. Όταν πλέον πλησίαζαν την ίδια την πρωτεύουσα Νόβγκοροντ, οι αμυνόμενοι ανακάλεσαν από την εξορία τον 20χρονο δούκα Αλέξανδρο Νιέφσκι. Το 1241 ο Νιέφσκι επανέκτησε το Πσκοφ και το Καπόργιε.

Η Μάχη

Στις αρχές της άνοιξης του 1242, οι Τεύτονες Ιππότες νίκησαν μια μικρή δύναμη Νοβγκοροδιανών περίπου 20 χιλιόμετρα νοτίως του φρουρίου Ντόρπατ (του σημερινού Τάρτου). Οδηγούμενοι από τον πρίγκιπα-επίσκοπο Χέρμαν του Ντόρπατ, οι ιππότες και η βοηθητική δύναμη συνάντησαν το στρατό του Αλέξανδρου Νιέφσκι στη στενή λωρίδα γης που χωρίζει το βόρειο και το νότιο τμήμα της λίμνης Πέιπους (στα ρωσικά: Τσουντ) στις 5 Απριλίου. Ο Αλέξανδρος, θέλοντας να πολεμήσει σε έδαφος της επιλογής του, υποχώρησε για να παρασύρει τους υπερρόπτες ιππότες στην παγωμένη λίμνη.
Οι τευτονικές δυνάμεις αριθμούσαν 500 έως 1.000 εξαιρετικά εκπαιδευμένους και εξοπλισμένους ιππείς (οι περισσότεροι ήταν πιθανώς Εσθονοί) και 2 έως 3 χιλιάδες πεζικάριους και βοηθητικούς. Στον αντίποδα, η δύναμη του Νόβγκοροντ περιελάμβανε τις επίλεκτες φρουρές του Αλέξανδρου και του αδελφού του (περ. 1.000), την πολιτοφυλακή του Νόβγκοροντ και ένα απόσπασμα Τουρκομογγόλων (γενικά ο Νιέφσκι είχε εξαιρετικές σχέσεις με τη Χρυσή Ορδή), συνολικά περίπου 5.000 ανδρες.
Σύμφωνα με ρωσικά χρονικά της εποχής, μετά από ώρες μάχης εκ του συστάδην ο Νιέφσκι διέταξε το αριστερό και δεξί άκρο των τοξοτών του να μπουν στη μάχη. Οι ιππότες, εξουθενωμένοι από τη σύγκρουση και αδυνατώντας να ελιχθούν σωστά με τα άλογά τους επάνω στον πάγο, άρχισαν να υποχωρούν ατάκτως. Λίγο αργότερα, η εικόνα του νεοαφιχθέντος ρωσικού ιππικού τούς έκανε να χάσουν και τα τελευταία στοιχεία συνοχής. Όταν προσπάθησαν να ανασυνταχθούν στην άκρη της λίμνης, το λεπτό στρώμα πάγου κατέρευσε από το βάρος του οπλισμού τους και πολλοί πνίγηκαν.

Σημασία της Μάχης

Η μάχη όπως απεικονίζεται σε μινιατούρα του 16ου αι.

Η Μάχη των Πάγων περιγράφεται ως γεγονός τεράστιας σημασίας κυρίως από τους Ρώσους ιστορικούς, καθώς η νίκη του Νόβγκοροντ ανέκοψε την επέκταση των Τευτόνων και πιθανά τον εκκαθολικισμό των ανατολικών σλάβων.
Χρησιμοποιήθηκε επίσης κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) από τη σοβιετική προπαγάνδα, ως παράδειγμα για τη δυνατότητα απόκρουσης των Γερμανών. Κατόπιν παράκλησης του Στάλιν, ο Σεργκέι Αϊζενστάιν γύρισε την κινηματογραφική ταινία «Αλέξανδρος Νιέφσκι» - η αναπαράσταση της Μάχης του Πάγου θεωρείται μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές του παγκόσμιου κινηματογράφου. Έτυχε μάλιστα η αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού να συμπέσει με τα 700 χρόνια από τη μάχη, γεγονός που τιμήθηκε με την καθιέρωση του παρασήμου του Τάγματος του Αλεξάνδρου Νιέφσκι για όσους θα διέπρεπαν στις μάχες.