Ιωάννης Φωκάς ή Χουάν δε Φούκα: Ο Έλληνας θαλασσοπόρος από την Κεφαλονιά

 Το 1587, ένα πλοίο του Ισπανικού Στόλου, το “Αγία Άννα” (Santa Anna) που ταξίδευε στις Ισπανικές Ανατολικές Ινδίες (σημερινές Φιλιππίνες), αιχμαλωτίστηκε από τον Άγγλο κουρσάρο, Τόμας Κάβεντις. Έπειτα, ο Κάβεντις έπλευσε ανατολικά, διασχίζοντας τον Ειρηνικό ωκεανό, προφανώς για να συνεχίσει την δράση του ενάντια των Ισπανών. Όταν έφτασε στις δυτικές ακτές της Νέας Ισπανίας (έτσι ονομαζόταν η περιοχή της Κεντρικής Αμερικής που είχαν κατακτήσει οι Ισπανοί), σε κάποια ακτή της χερσονήσου Μπάχα Καλιφόρνια (Σημερινό Μεξικό), άφησε ελεύθερο τον πλοηγό του “Αγία Άννα” ο οποίος είχε χάσει όλες του τις οικονομίες. Αυτός, ήταν ο Ιωάννης Φωκάς.
Οι πρόγονοι του, ήταν από την Κωνσταντινούπολη την οποία εγκατέλειψαν κατά την πτώση της στους Οθωμανούς το 1453 και εγκαταστάθηκαν στην Πελοπόννησο. Ο πατέρας του, από την Πελοπόνησο μετοίκισε στο χωριό Βαλεριάνος της Κεφαλονιάς όπου και γεννήθηκε, το 1536, ο Ιωάννης Φωκάς. 

Ο θρυλικός Πορθμός του Ανιάν, σε έναν χάρτη
που η Μπάχα Καλιφόρνια, απεικονίζεται ως νησί.

   Σε νεαρή ηλικία, έφυγε από το νησί με μια Βενετική γαλέρα (καθώς τα Επτάνησα τότε ήταν Βενετοκρατούμενα), αρχίζοντας έτσι την ναυτική του καριέρα. Στην συνέχεια, σε ένα ταξίδι του στην Σεβίλλη, γνώρισε έναν χρηματοδότη αποστολών προς τις Ισπανικές αποικίες. Ο Φωκάς, θέλοντας να ταξιδέψει και πέρα της Μεσογείου, με την βοήθεια εκείνου του χρηματοδότη, εντάχθηκε στο πλήρωμα ενός Ισπανικού πλοίου. Ως ικανός και έμπειρος πλέον ναυτικός, κατάφερε να κερδίσει την στήριξη του Βασιλιά της Ισπανίας ώστε να γίνει πλοηγός. Επί σειρά ετών, ταξίδευε για λογαριασμό των Ισπανών σε όλες τις Ισπανικές αποικίες. Όταν αφέθηκε ελεύθερος, η αναγνωρισιμότητα του ως έμπειρος πλοηγός, ενδεχομένως και η συμπάθεια του Βασιλιά της Ισπανίας προς το πρόσωπο του, έπεισαν τον Αντιβασιλέα της Νέας Ισπανίας, Λουίς δε Βελάσκο Μαρκές δε Σαλίνας, να του αναθέσει την αποστολή που θα του δώσει την δική του θέση στην Ιστορία. Στις Αμερικανικές ακτές του Ειρηνικού Ωκεανού, οι Ισπανικές κτίσεις, είχαν φτάσει μέχρι την σημερινή πολιτεία της Καλιφόρνια. Τότε, υπήρχε απλώς ως εικασία από τους χαρτογράφους της εποχής, οι οποίοι ακόμα δεν γνώριζαν για την ύπαρξη του Βερίγγειου Πορθμού, πως βόρεια της Αμερικής, υπάρχει κάποιο θαλάσσιο πέρασμα που ένωνε τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό. Αυτή η εικασία, δημιούργησε τον μύθο για την ύπαρξη του Πορθμού του Ανιάν του οποίου το όνομα προήλθε από την Κινεζική επαρχία που είχε καταγράψει στο βιβλίο του ο Μάρκο Πόλο. Η αποστολή του Φωκά, ήταν να βρει το πέρασμα αυτό ώστε οι Ισπανοί να το φυλάξουν και να αποτρέψουν την ενδεχόμενη έξοδο των Άγγλων από τον Ατλαντικό προς τον Ειρηνικό. 

  Το 1590, ξεκίνησε από την Καλιφόρνια με τρία μικρά πλοία και 200 στρατιώτες έτσι ώστε αν βρει τον Πορθμό του Ανιάν να τους αφήσει ως φρουρά. Η αποστολή όμως απέτυχε λόγο της κακομεταχείρισης των στρατιωτών από τον διοικητή τους οι οποίοι στασίασαν, αναγκάζοντας έτσι τον Φωκά να επιστρέψει στην Καλιφόρνια. Το 1592, πραγματοποίησε το δεύτερο του ταξίδι για την αναζήτηση του πορθμού. Με δύο πλοία αυτή την φορά και λιγότερους στρατιώτες, έπλευσε βόρεια. Εκεί, βρήκε έναν πορθμό που στην είσοδο του υπάρχει ένα μεγάλο νησί και στην άκρη της νότιας όχθης του υπάρχουν ψηλοί και κάθετοι βράχοι. Το νησί αυτό, είναι το Βανκούβερ και οι βράχοι αυτοί, σήμερα είναι γνωστοί ως “Κολώνες του Φωκά”. Ο Φωκάς, πίστεψε πως βρήκε τον Πορθμός του Ανιάν και επέστρεψε στο Ακαπούλκο για να αναφέρει την ανακάλυψη του. Παρά τις τιμές του δέχθηκε από τον Αντιβασιλέα της Νέας Ισπανίας, η αμοιβή που του είχε υποσχεθεί δεν του είχε καταβληθεί. Ο Φωκάς, περίμενε για τα επόμενα δύο χρόνια στην Νέα Ισπανία, μέχρι που ο Αντιβασιλέας, τον παρέπεμψε στον Βασιλιά της Ισπανίας. Ο Φωκάς ταξίδεψε μέχρι την Ισπανία, χωρίς όμως να καταφέρει κάτι. Απογοητευμένος και απεχθανόμενος πλέον τους Ισπανούς, αποφάσισε να επιστρέψει στην πατρίδα του, την Κεφαλονιά. 

  Κατά την επιστροφή του, περνώντας από την Φλωρεντία, συνάντησε έναν Άγγλο ναυτικό, τον Τζον Ντάγκλας, στον οποίο διηγήθηκε την ιστορία του. Ο Ντάγκλας, με μια συστατική επιστολή, τον έστειλε στον πρόξενο της Αγγλίας στην Βενετία και πλούσιο έμπορο, Μάικολ Λοκ. Ο Λοκ, δέχθηκε τον Φωκά βρίσκοντας σημαντική την ανακάλυψη του καθώς οι Άγγλοι, αναζητούσαν το Βορειοδυτικό πέρασμα που θα τους οδηγούσε από τον Βόρειο Ατλαντικό στον Ειρηνικό. Ο Φωκάς, ζήτησε από τον Λοκ να μεσολαβήσει ώστε να του παραχωρηθούν δύο πλοία και να συνεχίσει την ανακάλυψη του. Ο Λοκ, έστειλε επιστολές τόσο στην Αγγλική Κυβέρνηση όσο και σε εμπόρους που θα μπορούσαν να επιχορηγήσουν το ταξίδι του Φωκά, ζητώντας και 100 λίρες ώστε ο Φωκάς να μεταβεί στην Αγγλία.  Παρόλο που οι απαντήσεις που έφταναν αναφερόντουσαν θετικά στην πρόταση του Φωκά, κανείς δεν έστειλε τα χρήματα και έτσι, ο Φωκάς επέστρεψε στην Κεφαλονιά. Κάποια στιγμή, ο Λοκ του έστειλε μια επιστολή καλώντας τον να πάνε μαζί στην Αγγλία. Ο Φωκάς όμως δεν είχε τα απαραίτητα χρήματα για το ταξίδι αυτό τα οποία χρήματα, ούτε ο Λοκ μπορούσε να του εξασφαλίσει. Κάπου εκεί, τελειώνει και η ιστορία του τελευταίου Έλληνα ναυτικού που πραγματοποίησε γεωγραφική ανακάλυψη. 

Η ιστορία του Φωκά, μέσω του Λοκ, διαδόθηκε στους Άγγλους θαλασσοπόρους. Ο Τζέημς Κουκ, αμφισβήτησε την ύπαρξη του πορθμού στο σημείο που τον ανακάλυψε ο Φωκάς, χωρίς όμως ποτέ να έχει φτάσει στην περιοχή καθώς όταν προσέγγισε το νησί του Βανκούβερ, είχε φτάσει αρκετά βορειότερα από τον πορθμό τον οποίο ενδεχομένως λόγο κάποιας ομίχλης ή λόγω μακρινής απόστασης, να μην τον είδε. Ο Φωκάς, θα δικαιωθεί δύο αιώνες αργότερα. Το 1787, ο Άγγλος Πλοίαρχος Τραρλς Γουίλιαμ Μπάρκλεϊ, με το πλοίο “Ιμπέριαλ Ιγκλ”, έφτασε στον πορθμό του Ανιάν. Παρατηρόντας πως ο πορθμός είναι όπως τον είχε περιγράψει ο Φωκάς, τον μετονόμασε σε Πορθμό του Ιωάννη Φωκά (Strait of Juan de Fuca). Ο πορθμός αυτός, διατηρεί το όνομα αυτό μέχρι σήμερα και ορίζει τα σύνορα μεταξύ των Η.Π.Α. και του Καναδά.