Το πρώτο haircut! Η πρώτη στάση πληρωμών που έγινε στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα γεννήθηκε ως γνωστόν η Δημοκρατία, η Τραγωδία, η Ιστορία. Είναι άγνωστο όμως ότι στην αρχαία Ελλάδα έγινε η πρώτη χρεοκοπία στα χρονικά. Τον 4ο αιώνα π.Χ. στο ναό της Δήλου που ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα βρίσκονταν οι θησαυροί της συνομοσπονδίας των ελληνικών πόλεων – κρατών κάτω από την ηγεσία της Αθήνας.
Εκεί φυλασσόταν και το τεράστιο ποσό των εισφορών των συμμάχων. Το 454 π.Χ. 13 πόλεις- κράτη πήραν δάνειο από το ταμείο της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Όμως, δεν κατάφεραν να αποπληρώσουν τα χρέη και έτσι κήρυξαν στάση πληρωμών. Δύο από τις δέκα πόλεις εφάρμοσαν το «δεν πληρώνω» επ’ αόριστον, ενώ οι υπόλοιπες έκαναν αρχαίο… haircut με διακανονισμό.
Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη στάση πληρωμών έγινε στην αρχαία Ελλάδα , καθώς οι έλληνες- έμποροι γαρ- αναγνώριζαν αυτό που σήμερα αποκαλείται συνυπευθυνότητα χρέους, δηλαδή ότι αυτός που δανείζει πρέπει να αναλάβει το ρίσκο και την ευθύνη που του αναλογεί αν κάτι δεν πάει καλά με την αποπληρωμή.

Μετά το «κανόνι» πάντως, ο Περικλής πήρε μέτρα και έφερε το ταμείο στην Αθήνα.
Πλέον, αποφάσιζε η Εκκλησία του Δήμου.. Και το 594 π.Χ. όταν ο Σόλων ανέλαβε τις τύχες της Αθήνας, οι φτωχοί ήταν βουτηγμένοι στα χρέη και ανίκανοι να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, αυτοί οι εξαθλιωμένοι δανειολήπτες γίνονταν δούλοι στους πιστωτές.

Οι φτωχοί Αθηναίοι δανείστηκαν τότε λοιπόν πάνω από τις δυνάμεις τους με τίμημα τη δική τους ελευθερία αλλά και της οικογένειάς τους, καθώς η δυνατότητα υποδούλωσης περιελάμβανε και τους δευτερότοκους γιους, τις ανύπανδρες κόρες, αλλά και τις αδελφές τους.
Το θέμα είναι πάντως ότι πολλά από τα δάνεια, (όπως και πολλά άλλα κατά την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομικής ιστορίας -π.χ. subprime δάνεια στις ΗΠΑ προσφάτως) χορηγήθηκαν τότε με τη σίγουρη πρόβλεψη ότι ο οφειλέτης θα αποδειχθεί τελικά ανίκανος να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του, κάτι που αποτελεί μια υπενθύμιση των ηθικών παραμέτρων στην ανάληψη κινδύνου.
Από την εποχή του Σόλωνα λοιπόν ο πλουτισμός του δανειστή μέσα ακόμη και από την εξαθλίωση του δανειολήπτη κυριάρχησε σε πολλά μέρη του κόσμου. Το 594 π.Χ. από μηχανής θεός αποδείχθηκε ο Σόλων, ο οποίος με τη «σεισάχθειά» του απάλειψε όλα τα συμβόλαια των φτωχών ανθρώπων, που είχαν βάλει ενέχυρο ακόμη και τον ίδιο τους τον εαυτό, απελευθέρωσε τη γη από τα παλαιά χρέη, ενώ με άλλους νόμους βοήθησε τους πλούσιους οφειλέτες αναπροσαρμόζοντας και κατά 27% το νόμισμα, κάτι που ευνόησε το αθηναϊκό εμπόριο.
Στη σύγχρονη Ελλάδα, 2.400 χρόνια μετά, καθώς το κράτος και οι ιδιώτες δαπανούσαν περισσότερα από όσα παρήγαν σε βάρος μάλιστα των μελλοντικών γενεών, ένας συνδυασμός χαμηλής ανταγωνιστικότητας, υψηλής κατανάλωσης και αναποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα εκτόξευσε τα ελλείμματα, με αποτέλεσμα την κατάρρευση του μοντέλου ανάπτυξης της οικονομίας, φέρνοντας την χώρα στο χείλος της χρεοκοπίας. Έχουμε να διδαχτούμε τίποτα;