Το «παγκάρι της Αφροδίτης» και η «σφαίρα του μάγου»

Το «παγκάρι της Αφροδίτης» όπου οι μελλόνυμφοι έριχναν δραχμές για να στεριώσει ο γάμος και η «σφαίρα του μάγου» που χρησιμοποιούνταν σε μαγικές τελετές. Οι «άγνωστοι» θησαυροί του Μουσείου της Ακρόπολης...

Δεν ανήκει στα πολυφωτογραφημένα εκθέματα του Μουσείου της Ακρόπολης. Στέκει διακριτικά στην πρώτη αίθουσα που μοιάζει ανηφορική και είναι αφιερωμένη στις πλαγιές του Ιερού Βράχου, τις κλιτύες. Πρόκειται για ένα μαρμάρινο όγκο που με την πρώτη ματιά θα έμοιαζε σε κάποιον μη ειδικό ως ένα χαμηλό βάθρο αγάλματος. Κοιτάζοντας πιο προσεκτικά, στην μπροστινή του όψη είναι χαραγμένη η φράση : «Θησαυρός απαρχές ο/ αφροδίτει ουράνιαι/ προτέλεια γάμου». Δίπλα ακριβώς βρίσκεται το σύμβολο της δραχμής και λίγο πιο κάτω μια εσοχή και μια σειρά από τρύπες δείχνουν πως εκεί κάτι υπήρχε που σήμερα έχει χαθεί.

Τι είναι λοιπόν αυτό το μυστηριώδες αντικείμενο;  Είναι ένας θησαυρός ή πιο απλά ένας κουμπαράς, ένα παγκάρι. Εκεί που σήμερα υπάρχουν οι οπές στο μάρμαρο, κάποτε υπήρχε κλειδαριά για να μην κλαπεί το περιεχόμενό του. Για να καταλάβουμε τη χρήση του θα πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι στην αρχαία Αθήνα οι γαμήλιες τελετές διαρκούσαν τρεις μέρες. Ξεκινούσαν την παραμονή με τα προαύλια και ολοκληρώνονταν την επόμενη του γάμου με τα επαύλια. Στα προαύλια λοιπόν, ανάμεσα σε άλλα, οι μελλόνυμφοι όφειλαν να προσφέρουν θυσίες στους θεούς για να στεριώσει ο γάμος τους. Μεταξύ των προστάτιδων του γάμου θεοτήτων ήταν και η θεά του έρωτα, Αφροδίτη, προς τιμήν της οποίας υπήρχε ένα ιερό στη βόρεια πλευρά της Ακρόπολης.

Στην αυλή του ιερού ήταν τοποθετημένο και το παγκάρι που βρέθηκε στην Πλάκα. Οι μελλόνυμφοι έπρεπε να περάσουν και να ρίξουν τη δραχμή τους στο συγκεκριμένο κουμπαρά έτσι ώστε η θεά να τους χαρίσει ευτυχισμένο έγγαμο βίο και γονιμότητα. Το να ρίξουν τη δραχμή τους στο παγκάρι της Αφροδίτης δεν ήταν η μόνη υποχρέωση τους. Πριν από τον γάμο γινόταν πομπή προς την κρήνη Καλλιρόη, στις όχθες του Ιλισού, και με μεγάλα πολυτελή αγγεία, τις λουτροφόρους, μεταφερόταν νερό για το εξαγνιστικό προγαμιαίο λουτρό. Την ημέρα του γάμου η νύφη είχε καλυμμένο το πρόσωπο της και κατά τη διάρκεια της τελετής γίνονταν τα αποκαλυπτήρια. Στη συνέχεια το ζευγάρι ακολουθούμενο από την πομπή συγγενών και φίλων έφτανε στο σπίτι του γαμπρού. Μετά τον γάμο οι νιόπαντροι δέχονταν τα δώρα, ενώ στις υποχρεώσεις τους ήταν και να περάσουν από το Ιερό της Νύμφης, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη μπροστά από το Ηρώδειο, για να αφιερώσουν εκεί τις λουτροφόρους.

Η σφαίρα του μάγου 

Πρόκειται για ένα επίσης από τα «άγνωστα» εκθέματα του Μουσείου της Ακρόπολης, στην αίθουσα με τα μεταπαρθενώνια γλυπτά στον πρώτο όροφο. Η σφαίρα του μάγου είναι λίθινη και πάνω της μπορεί κάποιος να δει ανάγλυφους έναν δράκοντα, ένα λιοντάρι και τον θεό ήλιο.

Η σφαίρα βρέθηκε κοντά στο θέατρο του Διονύσου και εκτιμάται πως είναι έργο του 2ου-3ου αιώνα μ.Χ. Ο ρόλος της παραμένει άλυτο μυστήριο ακόμα και για τους επιστήμονες.

Τα σύμβολα που φέρει ωστόσο τους κάνουν να εικάζουν πως πρόκειται για ένα αντικείμενο που είχε χρήση σε μαγικές τελετές. Δεδομένου ότι στο θέατρο του Διονύσου πραγματοποιούνταν μονομαχίες την εποχή που φτιάχτηκε η σφαίρα, πιθανόν ο κάτοχος της να τη χρησιμοποιούσε για να εξασφαλίσει τη νίκη ή ίσως και να ήταν επαγγελματίας μάγος, στον οποίο απευθύνονταν οι μονομάχοι για να εξουδετερώσουν τους αντιπάλους τους.


Πηγή: «Αρχαία κρυμμένα μυστικά», επιμέλεια της Μαίρης Αδαμοπούλου.