Λαντίνο: η μυστηριώδης γλώσσα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης!!!

Η Λαντίνο ή Ισπανοεβραικά ήταν η γλώσσα που μιλούσαν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης. Στην πραγματικότητα, η Λαντίνο ήταν μείγμα Εβραϊκών και Ισπανικών.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο αριθμός των φυσικών ομιλητών της γλώσσας υπολογιζόταν σε αρκετές χιλιάδες. Σήμερα, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική και ο αριθμός αυτός έχει περιοριστεί σημαντικά και αφορά άτομα μεγάλης ηλικίας.

Μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο,  η Θεσσαλονίκη ήταν σημαντικό κέντρο της Λαντίνο σε ολόκληρη την Αν. Μεσόγειο.

Αντίθετα με τα Γερμανοεβραικά ή Yiddish, λίγα πράγματα είναι γνωστά για τις καταβολές και την γραμματεία στην Ισπανοεβραική.

Τα πρώτα θρησκευτικά κείμενα σε Λαντίνο

Τα πρώτα κείμενα σε Λαντίνο γράφτηκαν γύρω στον 16ο αιώνα και ήταν αμιγώς θρησκευτικά. Το σημαντικότερο κείμενο της περιόδου είναι το Me’am Loez. Πρόκειται για ιερό κείμενο που προοριζόταν για τους conversos (εκχριστιανισμένοι Εβραίοι) που έφτασαν στην Θεσσαλονίκη από την Ιβηρική. Η επιστημονική έρευνα θεωρεί το Me’am Loez ως το πρώτο κείμενο σε Ισπανοεβραικά.

Εξίσου σημαντικά ήταν και τα κείμενα του Moses Almosnino, ραβίνου της Θεσσαλονίκης στις αρχές του 16ου αιώνα. Ο Moses Almosnino έγραψε αρκετά θρησκευτικά και φιλοσοφικά κείμενα. Δυστυχώς, το έργο του δεν διασώζεται ολόκληρο παρά μόνο αποσπασματικά.

Οι εφημερίδες και τα πρώτα λογοτεχνικά κείμενα

Τομή στην ιστορία της γλώσσας αποτελούν οι πρώτες εφημερίδες που εκδίδονται στις αρχές του 19ου αιώνα στην Θεσσαλονίκη, την Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη. Αρκετά γνωστές είναι οι εφημερίδες «La Buena Esperansa», «El Tyempo» ή «El Avenir». Σημαντική εξαίρεση ήταν η εφημερίδα El Amaneser, η οποία εκδίδεται μέχρι σήμερα στην Κωνσταντινούπολη και τυπώνεται σε λατινικό αλφάβητο. Οι περισσότερες εφημερίδες σε Λαντίνο γράφονταν στο εβραϊκό αλφάβητο.

Μεγάλης σημασίας είναι το μυθιστόρημα «La mujer Fornikadera». Το μυθιστόρημα αυτό θεωρείται το σημαντικότερο μυθιστόρημα σε Λαντίνο. Η ιστορία αφορά στον έρωτα ενός ζευγαριού και στις αντιξοότητες που το συνοδεύουν. Το έργο θεωρήθηκε τολμηρό για τα δεδομένα των τελών του 19ου αιώνα.

Τέλος, το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου των σεφαραδίτικων κοινοτήτων έχει καταστραφεί από τους Ναζί κατά την διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Σημαντικά τμήματα του αρχείου βρίσκονται στην Ρωσία και στο Ισραήλ.