Παλιότερα
ο Βωμός των «Ολύμπιων Θεοτήτων» βρισκόταν στο μνημείο της αγοράς… καθώς
ήταν και το σημείο… από το οποίο υπολογίζονταν όλες οι αποστάσεις της
Αττικής. Ο Βωμός αυτός τοποθετήθηκε τότε… σε σημείο τέτοιο… ώστε να
επικοινωνούν οι βασικότερες συγκοινωνιακές αρτηρίες της πόλης της Αθήνας
και ήταν ονομαστός από την αρχαιότητα… αφού έτσι λειτουργούσε ως ένα
ορόσημο-αφετηρία για την μέτρηση των οδικών αποστάσεων.
Σήμερα… τον βρίσκουμε κάτω από την τάφρο του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου
και φυσικά είναι ελάχιστα ορατός… καθώς και δεν έχουμε και πολλές
γνώσεις μας γύρω από τη μορφή του.
Η ανασκαφή του έγινε το έτος 1891, κατά τη διάρκεια των εργασιών του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου και συνεχίστηκε η ανασκαφή το έτος 1934, όπου και έγινε η ορθή ταύτιση του μνημείου. Αργότερα ο καθαρισμός και η στρωματογραφική του έρευνα πραγματοποιήθηκαν το 1946 στο νότιο άκρο του βωμού, ενώ μόνο η νοτιοδυτική γωνία είναι σήμερα ορατή. Το τμήμα αυτό ξανακαθαρίστηκε το έτος 1989.
Πρόκειται λοιπόν για έναν τετράπλευρο περίβολο… που είναι σχεδόν τετράγωνο στη κάτοψη του. Ο περίβολος έχει δύο αναγνωρίσιμες αρχαιολογικά φάσεις, αλλά η χρονολόγηση τους είναι όμως προβληματική. Στη πρώτη φάση η κρηπίδα σώζεται σε εξαιρετική κατάσταση στα σημεία όπου ανασκάφηκαν… καθώς λείπουν μόνο δύο λίθοι. Αποτελείται από μεγάλους λίθους και από ένα μαλακό κίτρινο πωρόλιθο, που συναρμόζεται χωρίς συνδέσμους. Ο Βωμός πατάει εν μέρει στο βράχο… καθώς και εν μέρει στο χώμα.
Το μνημείο αυτό ταυτίστηκε χάρη στην επιγραφή που βρέθηκε σε ένα βάθρο αγάλματος… στο χώρο του βωμού και αναγράφεται ως εξής: « Λέαγρος ανέθηκεν Γλαύκωνος δώδεκα θεοίσιν ». Πρόκειται λοιπόν για ιστορικό πρόσωπο…. που υπήρξε στρατηγός στην Αθήνα μετά το έτος 480 π.Χ και σκοτώθηκε το έτος 461 π.Χ στην αποτυχημένη Θρακική εκστρατεία της Αθήνας. Μάλιστα μια ερυθρόμορφη κύλικα στο Μουσείο της Βαλτιμόρης… μας δείχνει έναν ώριμο άνδρα να παρατηρεί το άγαλμα ενός νεαρού αθλητή. Η επιγραφή Λέαγρος… ενδεχομένως ν’ αναφέρεται στα άγαλμα. Πιθανώς χρονολογείται στο έτος 500 π.Χ, όπως και οι περισσότερες επιγραφές που αναφέρουν τον Λέαγρο.
Με βάση λοιπόν την αρχική εκδοχή της ιστορίας του βωμού, μετά την κατασκευή του κτηρίου… προστέθηκε η βάση του αγάλματος του Λεάγρου. Μάλιστα… ίχνη φθοράς παρουσιάζονται στο ανώτερο τμήμα της, λόγω της έκθεσης της στο ύπαιθρο. Το άγαλμα όπως και το μνημείο… καταστράφηκε από τους Πέρσες το 480 π.Χ. Ώσπου να ανακαινιστεί το μνημείο και χτιστεί το δεύτερο στηθαίο πέρασε περίπου μισός αιώνας. Πάντως άγνωστη παραμένει η διάρκεια αυτής της φάσης… παρόλο που το μνημείο καταστρέφεται τον 3ο αιώνα μ.Χ.
Ο Βωμός… σύμφωνα με τη μαρτυρία του Θουκυδίδη, αφιερώθηκε από τον Πεισίστρατο το νεότερο, γιό του Ιππία, το έτος 522/521 π.Χ, όταν ήταν ο επώνυμος άρχοντας. Το έτος 519 π.Χ, οι Πλαταιείς κατέφυγαν εκεί ικέτες, όπως έγινε πολύ αργότερα με τους συνεργάτες του Φειδία… όταν κατηγορήθηκαν για καταχρήσεις. Γενικά… ήταν γνωστό σημείο ασύλου.
Τα κατάλοιπα της νοτιοανατολικής γωνίας του Βωμού των Δώδεκα Θεών… που βρίσκονται στην βορειοδυτική είσοδο της Αγοράς, ανατολικά της Στοάς του Ελευθερίου Διός και νοτίως της Ποικίλης Στοάς… κείτονται μέχρι εκεί και σήμερα. Σύμφωνα λοιπόν με τον Θουκυδίδη… ο Βωμός ανατέθηκε από τον Πεισίστρατο το Νεώτερο… όταν ήταν επώνυμος άρχοντας των Αθηνών (522/1 π.Χ). Ίσως όμως και να είναι ο ίδιος Βωμός που μνημονεύει ο Παυσανίας… ως «Βωμό του Ελέους », όπου και χρησίμευε ως απαραβίαστο άσυλο των ικετών. Την ταύτιση των δύο αυτών βωμών δηλαδή (του « Βωμού των Δώδεκα Θεών » και του « Βωμού του ελέους » ) έλαβε υπόψη του ο «Βιλαμόβιτς» και επαληθεύτηκε από την Αμερικανική Αρχαιολογική σκαπάνη κατά τις ανασκαφές του έτους 1934. Η αρχαιολογική σκαπάνη κατάφερε λοιπόν να εντοπίσει με μεγάλη ακρίβεια την θέση του σεβαστού Βωμού των 12 Ολύμπιων Θεών, από την μαρμάρινη επιγραφή που βρέθηκε νοτιοδυτικά του Περίβολου, σχετικά με την προσφορά ενός αγάλματος, του Λεάγρου.
Το 522-521 π.Χ ο Πεισίστρατος ο Νεώτερος… έστησε στην Αθηναϊκή Αγορά το ιερό των Δώδεκα Θεών…. έτσι ώστε να τιμηθεί από τους Αθηναίους το δωδεκαμελές Ολύμπιον Ελληνικόν Πάνθεον…. όπου σχετίζεται άμεσα με όλες τις Πνευματικές και πολιτικές συλλήψεις των Προγόνων μας.
Το Ιερό των Δώδεκα Θεών…. από το κέντρο του οποίου μετρούσαν οι αρχές τις εξ Αθηνών αποστάσεις…. αποτελείτο από έναν περίτεχνο πώρινο Περίβολο, όπου στο κέντρο του φιλοξενούσε έναν μαρμάρινο Βωμό. Ο Περίβολος αυτός διέθετε δύο ανοίγματα στο μέσον των μεγαλύτερων πλευρών του και έφερε διακόσμηση από πλούσιες ανάγλυφες σκηνές από την Ελληνική μας Μυθολογία… ενώ μερικές δεντροστοιχίες δαφνόθαμνων και ελαιόδεντρων συμπλήρωναν τη λιτή… αλλά επιβλητική αισθητική του Ιερού.
Η θέση του Ιερού των Δώδεκα Θεών, σε έναν πολύ ανοικτό χώρο της Αγοράς και μάλιστα ακριβώς δίπλα στην περίφημη Οδό των Παναθηναίων…. αμέσως το ανέδειξε ως ένα πασίγνωστο μέρος ασυλίας. Έτσι λοιπόν…. όποιος κατέφευγε στον περίβολο των Δώδεκα Θεών και άγγιζε τον σεβαστό αυτό Βωμό… θεωρούνταν ιερός και απαραβίαστος. Ωστόσο όμως… δίπλα στο Ιερό των Δώδεκα Θεών και σε απόλυτη παραλληλία ως προς τον μεταξύ τους προσανατολισμό, υπήρχε από τα τέλη του 6ου π.χ αιώνος και άλλος ένας περίβολος.
Μεγάλες καταστροφές όμως υπέστη το Ιερό των Δώδεκα Θεών από τους Πέρσες που κατέλαβαν την πόλη το έτος 480 π.Χ. , αλλά παρ’ όλα αυτά ανακαινίστηκε γύρω στο έτος 425 π.Χ. Ύστερα από τον πολιτικό και πολιτισμικό μαρασμό της πόλεως… λίγο πριν την Ρωμαιοκρατία, το Ιερό των Δώδεκα Θεών, σπουδαίο και πολύ σημαντικό στοιχείο τότε των λατρευτικών τελετουργιών, δυστυχώς υποβιβάστηκε… όσο αναφορά την αξία του…. αφού έγινε ένα από τα πολλά τοπικά μνημεία της αρχαιότητας… όπου απλώς μας θυμίζουν τις περασμένες μας δόξες της πόλεως του Θησέα.
Το πότε ακριβώς καταστράφηκε το « Ιερό των 12 Θεών»… μάλλον δεν μας είναι και πολύ γνωστό. Πάντως… ολόκληρη η περιοχή της Αγοράς ανάμεσα στο Βωμό των 12 Θεών…. καταλαμβάνεται τον 5ο αιώνα.
Η ανασκαφή του έγινε το έτος 1891, κατά τη διάρκεια των εργασιών του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου και συνεχίστηκε η ανασκαφή το έτος 1934, όπου και έγινε η ορθή ταύτιση του μνημείου. Αργότερα ο καθαρισμός και η στρωματογραφική του έρευνα πραγματοποιήθηκαν το 1946 στο νότιο άκρο του βωμού, ενώ μόνο η νοτιοδυτική γωνία είναι σήμερα ορατή. Το τμήμα αυτό ξανακαθαρίστηκε το έτος 1989.
Πρόκειται λοιπόν για έναν τετράπλευρο περίβολο… που είναι σχεδόν τετράγωνο στη κάτοψη του. Ο περίβολος έχει δύο αναγνωρίσιμες αρχαιολογικά φάσεις, αλλά η χρονολόγηση τους είναι όμως προβληματική. Στη πρώτη φάση η κρηπίδα σώζεται σε εξαιρετική κατάσταση στα σημεία όπου ανασκάφηκαν… καθώς λείπουν μόνο δύο λίθοι. Αποτελείται από μεγάλους λίθους και από ένα μαλακό κίτρινο πωρόλιθο, που συναρμόζεται χωρίς συνδέσμους. Ο Βωμός πατάει εν μέρει στο βράχο… καθώς και εν μέρει στο χώμα.
Το μνημείο αυτό ταυτίστηκε χάρη στην επιγραφή που βρέθηκε σε ένα βάθρο αγάλματος… στο χώρο του βωμού και αναγράφεται ως εξής: « Λέαγρος ανέθηκεν Γλαύκωνος δώδεκα θεοίσιν ». Πρόκειται λοιπόν για ιστορικό πρόσωπο…. που υπήρξε στρατηγός στην Αθήνα μετά το έτος 480 π.Χ και σκοτώθηκε το έτος 461 π.Χ στην αποτυχημένη Θρακική εκστρατεία της Αθήνας. Μάλιστα μια ερυθρόμορφη κύλικα στο Μουσείο της Βαλτιμόρης… μας δείχνει έναν ώριμο άνδρα να παρατηρεί το άγαλμα ενός νεαρού αθλητή. Η επιγραφή Λέαγρος… ενδεχομένως ν’ αναφέρεται στα άγαλμα. Πιθανώς χρονολογείται στο έτος 500 π.Χ, όπως και οι περισσότερες επιγραφές που αναφέρουν τον Λέαγρο.
Με βάση λοιπόν την αρχική εκδοχή της ιστορίας του βωμού, μετά την κατασκευή του κτηρίου… προστέθηκε η βάση του αγάλματος του Λεάγρου. Μάλιστα… ίχνη φθοράς παρουσιάζονται στο ανώτερο τμήμα της, λόγω της έκθεσης της στο ύπαιθρο. Το άγαλμα όπως και το μνημείο… καταστράφηκε από τους Πέρσες το 480 π.Χ. Ώσπου να ανακαινιστεί το μνημείο και χτιστεί το δεύτερο στηθαίο πέρασε περίπου μισός αιώνας. Πάντως άγνωστη παραμένει η διάρκεια αυτής της φάσης… παρόλο που το μνημείο καταστρέφεται τον 3ο αιώνα μ.Χ.
Ο Βωμός… σύμφωνα με τη μαρτυρία του Θουκυδίδη, αφιερώθηκε από τον Πεισίστρατο το νεότερο, γιό του Ιππία, το έτος 522/521 π.Χ, όταν ήταν ο επώνυμος άρχοντας. Το έτος 519 π.Χ, οι Πλαταιείς κατέφυγαν εκεί ικέτες, όπως έγινε πολύ αργότερα με τους συνεργάτες του Φειδία… όταν κατηγορήθηκαν για καταχρήσεις. Γενικά… ήταν γνωστό σημείο ασύλου.
Τα κατάλοιπα της νοτιοανατολικής γωνίας του Βωμού των Δώδεκα Θεών… που βρίσκονται στην βορειοδυτική είσοδο της Αγοράς, ανατολικά της Στοάς του Ελευθερίου Διός και νοτίως της Ποικίλης Στοάς… κείτονται μέχρι εκεί και σήμερα. Σύμφωνα λοιπόν με τον Θουκυδίδη… ο Βωμός ανατέθηκε από τον Πεισίστρατο το Νεώτερο… όταν ήταν επώνυμος άρχοντας των Αθηνών (522/1 π.Χ). Ίσως όμως και να είναι ο ίδιος Βωμός που μνημονεύει ο Παυσανίας… ως «Βωμό του Ελέους », όπου και χρησίμευε ως απαραβίαστο άσυλο των ικετών. Την ταύτιση των δύο αυτών βωμών δηλαδή (του « Βωμού των Δώδεκα Θεών » και του « Βωμού του ελέους » ) έλαβε υπόψη του ο «Βιλαμόβιτς» και επαληθεύτηκε από την Αμερικανική Αρχαιολογική σκαπάνη κατά τις ανασκαφές του έτους 1934. Η αρχαιολογική σκαπάνη κατάφερε λοιπόν να εντοπίσει με μεγάλη ακρίβεια την θέση του σεβαστού Βωμού των 12 Ολύμπιων Θεών, από την μαρμάρινη επιγραφή που βρέθηκε νοτιοδυτικά του Περίβολου, σχετικά με την προσφορά ενός αγάλματος, του Λεάγρου.
Το 522-521 π.Χ ο Πεισίστρατος ο Νεώτερος… έστησε στην Αθηναϊκή Αγορά το ιερό των Δώδεκα Θεών…. έτσι ώστε να τιμηθεί από τους Αθηναίους το δωδεκαμελές Ολύμπιον Ελληνικόν Πάνθεον…. όπου σχετίζεται άμεσα με όλες τις Πνευματικές και πολιτικές συλλήψεις των Προγόνων μας.
Το Ιερό των Δώδεκα Θεών…. από το κέντρο του οποίου μετρούσαν οι αρχές τις εξ Αθηνών αποστάσεις…. αποτελείτο από έναν περίτεχνο πώρινο Περίβολο, όπου στο κέντρο του φιλοξενούσε έναν μαρμάρινο Βωμό. Ο Περίβολος αυτός διέθετε δύο ανοίγματα στο μέσον των μεγαλύτερων πλευρών του και έφερε διακόσμηση από πλούσιες ανάγλυφες σκηνές από την Ελληνική μας Μυθολογία… ενώ μερικές δεντροστοιχίες δαφνόθαμνων και ελαιόδεντρων συμπλήρωναν τη λιτή… αλλά επιβλητική αισθητική του Ιερού.
Η θέση του Ιερού των Δώδεκα Θεών, σε έναν πολύ ανοικτό χώρο της Αγοράς και μάλιστα ακριβώς δίπλα στην περίφημη Οδό των Παναθηναίων…. αμέσως το ανέδειξε ως ένα πασίγνωστο μέρος ασυλίας. Έτσι λοιπόν…. όποιος κατέφευγε στον περίβολο των Δώδεκα Θεών και άγγιζε τον σεβαστό αυτό Βωμό… θεωρούνταν ιερός και απαραβίαστος. Ωστόσο όμως… δίπλα στο Ιερό των Δώδεκα Θεών και σε απόλυτη παραλληλία ως προς τον μεταξύ τους προσανατολισμό, υπήρχε από τα τέλη του 6ου π.χ αιώνος και άλλος ένας περίβολος.
Μεγάλες καταστροφές όμως υπέστη το Ιερό των Δώδεκα Θεών από τους Πέρσες που κατέλαβαν την πόλη το έτος 480 π.Χ. , αλλά παρ’ όλα αυτά ανακαινίστηκε γύρω στο έτος 425 π.Χ. Ύστερα από τον πολιτικό και πολιτισμικό μαρασμό της πόλεως… λίγο πριν την Ρωμαιοκρατία, το Ιερό των Δώδεκα Θεών, σπουδαίο και πολύ σημαντικό στοιχείο τότε των λατρευτικών τελετουργιών, δυστυχώς υποβιβάστηκε… όσο αναφορά την αξία του…. αφού έγινε ένα από τα πολλά τοπικά μνημεία της αρχαιότητας… όπου απλώς μας θυμίζουν τις περασμένες μας δόξες της πόλεως του Θησέα.
Το πότε ακριβώς καταστράφηκε το « Ιερό των 12 Θεών»… μάλλον δεν μας είναι και πολύ γνωστό. Πάντως… ολόκληρη η περιοχή της Αγοράς ανάμεσα στο Βωμό των 12 Θεών…. καταλαμβάνεται τον 5ο αιώνα.
(ΕΛΛΑΝΙΟΣ ΙΦΙΓΕΝΗΣ)+(Ε.Ι.)
Ioannis Stogiannos
Ioannis Stogiannos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου