ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

«Έχει θεωρηθεί [ενν. «Το Νησί των Νεκρών»]
ως το έμβλημα της φανταστικής τέχνης:
κύκνειο άσμα της Ρομαντικής τεχνοτροπίας του 19ου αιώνα,
που την ίδια στιγμή προφητεύει τη τέχνη του Φανταστικού
όπως έμελλε να ανθήσει στον 20ό.»

Οι ουτοπικές ταυτίσεις της Κέρκυρας, που εγκαινιάζονται από τη «νήσο» των ομηρικών Φαιάκων στην Αρχαιότητα, για να αναβιώσουν με το νησί του Πρόσπερου στη «Τρικυμία» του Σαίξπηρ, προεκτείνονται ακατάπαυστα. Η ίδια η αμφισβήτηση της φαιάκειας «ταυτότητας» των Κερκυραίων κατά τη (κρατούσα σήμερα) θεωρία, μάλλον πλουτίζει παρά φτωχαίνει τους συμβολισμούς της – ταυτίζοντας τη Σχερία με έναν επίγειο Παράδεισο.
«Νησί μέσα στο νησί» το Ποντικονήσι, ένα λιλιπούτειο νησίδιο στην απόληξη της χερσονήσου της αρχαίας Κόρκυρας καθαγιασμένο με ένα βυζαντινό ναό του 11ου αιώνα, γνώρισε από τα τέλη του 19ου αιώνα μία παράλληλη συμβολική «σταδιοδρομία» στη Ψυχή της Δύσης. Και όλα άρχισαν από έναν πίνακα.

Die Totteninsel (Το Νησί των Νεκρών) 

Ο Ελβετός συμβολιστής ζωγράφος Arnold Bőcklin (1827-1901) δημιούργησε το «Νησί των Νεκρών» στη Φλωρεντία, το 1880. Ο πίνακας (πρώτος μιας σειράς 5 με το ίδιο θέμα, που τον απασχόλησαν έως το 1886), εικόνιζε μία νησίδα απαλά φωτισμένη στο χρυσό φως της δύσης, ενώ βυθιζόταν στο λυκόφως. Στο κέντρο, ευθυτενή κυπαρίσσια – εκατέρωθεν, βράχοι με θύρες μαυσωλείων και υπόλευκα μάρμαρα ανέδιδαν την αύρα μιας νεκρόπολης.
Στη γαλήνια, σκούρα, ακύμαντη και άχρονη θάλασσα μία βάρκα μετέφερε μία λευκοφορεμένη υπερφυσική φιγούρα στον ορμίσκο κάτω από τα κυπαρίσσια. Στραμμένη, σιωπηλά, σε μία σαρκοφάγο πάνω στην ακτή.

Η επιρροή του έργου του Bőcklin προξένησε διαχρονικό ενδιαφέρον – το οποίο εστιάστηκε και στο ζήτημα του προτύπου της φανταστικής εικόνας του. Παρότι ζωγραφισμένο στη Φλωρεντία, με αναφορές στην ετρουσκική ατμόσφαιρα του εκεί Βρετανικού Νεκροταφείου (όπου ο ζωγράφος έθαψε μία μικρή κόρη του), γενικευμένη είναι η παραδοχή ότι το ρεαλιστικό πρότυπο του «Νησιού των Νεκρών» ήταν το Ποντικονήσι.
 
Παράταιρες αντανακλάσεις: από το Χίτλερ, στο Ναμπόκωφ 

Οι πρώτες αντανακλάσεις του «Νησιού των Νεκρών» ανάγονται στον ίδιο το Bőcklin: οι διαδοχικές επαναλήψεις του θέματος, κρύβουν ενδιαφέρουσες μικροϊστορίες. Το «δεύτερο» έργο (σήμερα στη Νέα Υόρκη), προηγήθηκε πιθανώς της ολοκλήρωσης του πρώτου – στο οποίο ο καλλιτέχνης πρόσθεσε λεπτομέρειες που είχαν ζητηθεί για το δεύτερο. Το τρίτο, αποκτήθηκε το 1933 από το (θαυμαστή του συμβολιστή Bőcklin) Αδόλφο Χίτλερ και αναρτήθηκε στη ναζιστική Καγκελαρία. Ίσως εξαιτίας αυτού, το έργο χαρακτηρίστηκε «πολύ γερμανικό»!

Αλήθεια είναι ότι ο ονειρώδης πίνακας του 1880 χαράχτηκε ανεξίτηλα στη συλλογική «ψυχή» της Δύσης. Από τις χωρίς τέλος εικαστικές αναφορές, μπορούμε να ξεχωρίσουμε το έργο του Νταλί «Ο Πραγματικός Πίνακας του Νησιού των Νεκρών του Άρνολντ Μπέκλιν κατά την Ώρα του Αγγέλου», το έργο του Φαμπρίτσιο Κλέριτσι που εικονογραφεί τούτου το άρθρο – αλλά και το κόμιξ(!) του Ιταλού Gipi. Αποτέλεσε έμπνευση για ετερόκλητα καλλιτεχνικά εγχειρήματα: από κινηματογραφικές ταινίες τρόμου, έως videogames και Anime.
Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ λατρέυει την εικόνα: τη τοποθετεί στο φινάλε της «Σονάτας των Φαντασμάτων». Το Νησί πολώνει πλειάδα λογοτεχνικών αναφορών, όπως στη νουβέλα «Μαίρη» του Ναμπόκωφ (1970). Γίνεται θέμα μουσικών συνθέσεων, και του φερώνυμου «Συμφωνικού Ποιήματος» του Ραχμάνινωφ (Op. 29, 1909).

Αφίσα: το «αντιδάνειο» του Ελληνικού Τουρισμού

Το Ποντικονήσι ως εμβληματική απεικόνιση, έμελλε να συμβολίσει (με τη μορφή «αντιδανείου» από την Εσπερία) και τα πρώτα, δειλά εξωστρεφή εγχειρήματα του Ελληνικού Τουρισμού. Με τη σύσταση του ΕΟΤ, το 1929, αναζητείται, οσοδήποτε πρωτόγονα, η διαμόρφωση μίας ελκυστικής «εικόνας» της φιλόξενης Ελλάδας, που συμμετέχει και στις συναντήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Τουρισμού. Απότοκες αυτής της δραστηριοποίησης, οι πρώτες τουριστικές αφίσες: η Ελλάς συμβολίζεται από τον Παρθενώνα – αλλά και το Ποντικονήσι.
Είναι η απαρχή μίας χαρακτηριστικά εγχώριας  (εννοείται: ασυνείδητης και αφιλοσόφητης) σταδιοδρομίας του «Νησιού των Νεκρών». Με απόληξη τη καταστροφή του αληθινού τοπίου του Κανονιού, πολιορκημένου ασφυκτικά από το μπετόν αρμέ κατά τη δεκαετία του 1970.        

ΠΗΓΗ : http://www.corfutopia.gr , http://gefyrismoi.blogspot.com/2008/08/blog-post_08.html