Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2017

ὓβρις→ἂτη→νέμεσις→τίσις , μια συμπαντική νομοτέλεια

Η ύβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των  Ελλήνων  της αρχαιότητας η οποία ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό τον Ελληνισμό μέχρι τις ‘μέρες μας.
Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτική και οικονομική), συμπεριφερόταν με βίαιο, απρόσεκτο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους φυσικούς και ηθικούς κανόνες, τους νόμους του Κράτους και κυρίως στους θεούς, συμπεριφορά η οποία αντανακλούσε πάνω στους άλλους ανθρώπους -  άγραφοι ηθικοί νόμοι, οι οποίοι επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση - θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὓβριν», δηλ. παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.

Άτη

Η Άτη ή Άττη ήταν θεά της ελληνικής μυθολογίας, προσωποποίηση της πλάνης. Κατά τον Ησίοδο εμφανίζεται ως θυγατέρα της Έριδος, ενώ κατά τον Όμηρο θυγατέρα του Διός. Ως θεά της βλάβης και της φθοράς των ανθρώπων, έστελνε σε εκείνους συμφορές. Οι Λιταί έρχονταν αργότερα για να θεραπεύσουν ό,τι έστελνε η Άτη. Η Άτη, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ήταν η καταστροφή, ή το «θεό φθονεί». Ακολουθείτο από τη Νέμεση, που ήταν η εκδίκηση, και την ύβρι ή αλαζονεία.

Ύβρις

Η ύβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτική και οικονομική), συμπεριφερόταν με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο -που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση-, θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὕβριν», δηλ. παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.

Νέμεσις

    Ελάχιστα γνωρίζουμε για τη Νέμεσι, αυτή την αρχαιότατη θεότητα, που προσδιορίζεται άλλοτε ως Ιχναίη, άλλοτε ως Αδράστεια ή Ραμνουσία. Η ετυμολογία, η ρίζα του ονόματος «νέμω», δήλωνε αρχικά τη δίκαιη διανομή, τη μοιρασιά που γίνεται βάσει νόμιμης εξουσίας. Με τον καιρό απέκτησε τη σημασία της ανάληψης δικαστικής δράσης εκ μέρους της εξουσίας, ώστε να απονεμηθεί δικαιοσύνη. Ως λέξη η «Νέμεσις» έχει αντικειμενική αξία και όχι υποκειμενική. Αναφέρεται στο φορέα της εξουσίας που την ασκεί. Μεταφορικά λέγοντας «Νέμεσι» εννοούμε τη θεία δίκη.

Ο ΨΕΥΔΟ-ΜΕΣΣΙΑΣ ΣΑΜΠΕΤΑΪ ΣΕΒΙ ΚΑΙ Η ΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΝΤΟΝΜΕΔΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ο ΕΒΡΑΙΟΣ «ΜΕΣΣΙΑΣ» ΣΑΜΠΕΤΑΪ ΣΕΒΙ
Ο 17ος αιώνας ήταν πολύ περίεργος, θα έλεγε κανείς «εσχατολογικός» αιώνας, ειδικά στο χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Υπήρχε μια αίσθηση παρακμής και απώλειας σκοπού, σε συνδυασμό με την αναμονή κοσμογονικών συμβάντων, όπως πίστευαν πως θα ήταν η έλευση του εσχατολογικού έτους 1666. Αυτός ο πνευματικός αναβρασμός ήταν ιδιαίτερα αισθητός στους κόλπους της εβραϊκής κοινότητας, που έμοιαζε σαν να περιμένει το «Μεσσία» της, έναν ρόλο που, όπως θα δούμε, έπαιξε και ο Σαμπετάι Σεβί (Shabbetai Zvi,1626-1676).

Φενάκες: Οι δαίμονες της παραπλάνησης αφελών και μη.

Καμιά προκοπή. Παντού στάχτη. Παντού φόνοι. Κάθε μέρα φέρνει μιαν άλλη μέρα και εξαντλείται βαθμηδόν η παρακαταθήκη των στιλβωτηρίων. Λίγοι γενναίοι ακολουθούν.. ξεπετσώνουν τα μπράτσα τους και φορούν μεγάλες ομπρέλες μπρος σε καθρέφτες γαλακτερούς.
Οι νέες που έμειναν ριζωμένες επάνω στα ίχνη τους γονιμοποιούν τις σκιές τους. Δυο νεράιδες ασθμαίνουν. Ένας κόλουρος επιμένει. Οι τρίχες της κεφαλής του απεδείχθησαν τετελεσμένα γεγονότα".
Έτσι μας περιγράφει στην συλλογή ποιημάτων του Υψικάμινος, ο Ανδρέας Εμπειρίκος, την Φενάκη. Τι είναι όμως η Φενάκη και τι οι Φενάκες; Δεν θα είναι δύσκολο θαρρώ να περιγραφεί. Οι εποχές ετούτες κατακλύζονται από αυτούς τους δαίμονες.