Τρίτη 11 Αυγούστου 2015

Αμμωνίτης, Άμμωνας και Μέγας Αλέξανδρος. Ενα ωραιο γλωσσολογικο ταξιδι

 
 Αμμωνίτης, Άμμωνας και Μέγας Αλέξανδρος
Οι αμμωνίτες ήταν μαλάκια που εξαφανίστηκαν πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια. Έχουν, ωστόσο, βρεθεί άφθονα απολιθώματά τους και έχει διαπιστωθεί ότι υπήρχε μια τόσο μεγάλη ποικιλία ειδών που ο μεσοζωικός αιώνας επονομάστηκε και «αιώνας των αμμωνιτών». Από πού πήραν το όνομά τους;


Για πάνω από χίλια χρόνια, ο Άμμων ήταν «ο βασιλιάς των θεών» της Αιγύπτου (όπου τον έλεγαν Αμούν και Αμούν-Ρα όταν ταυτίστηκε με τον θεό Ρα). Η λατρεία του μεταδόθηκε και σε γειτονικές χώρες. Από τον 4ο αιώνα π.Χ. ήταν γνωστός και στην Ελλάδα ως Ζευς-Άμμων, υπέρτατος βασιλιάς των θεών. Το Αμμώνειον, το μαντείο του Άμμωνα στην όαση Σιβά της λυβικής ερήμου, ανταγωνιζόταν σε φήμη τα μαντεία των Δελφών και της Δωδώνης και είναι περίφημη η επίσκεψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο μαντείο όπως την περιγράφει ο Πλούταρχος.

Ως θεός της γονιμότητας με ιερό ζώο το κριάρι, ο Άμμων εμφανίζεται συχνά στα τεχνουργήματα της εποχής να φέρει στο κεφάλι του τα στριφτά κέρατα κριαριού. Έτσι δόθηκε στους αμμωνίτες αυτό το όνομα — επειδή θύμιζαν τα κέρατα στο κεφάλι του Άμμωνα.

Αλλά και η αμμωνία (το αέριο που παράγεται ελεύθερα σε όλα τα δημόσια ουρητήρια) πήρε το όνομά της από τον θεό Άμμωνα. Για την ακρίβεια, το αμμωνιακό άλας (λατ. sal Ammoniacus, αγγλικά sal ammoniac και από αυτό, ammonia από Σουηδό χημικό (το 1782) και αμμωνία στα ελληνικά) ονομάστηκε έτσι από την περιοχή του Αμμωνείου, του μαντείου του Άμμωνα, όπου υπήρχε άφθονη παραγωγή του από την αποσύνθεση της κοπριάς της καμήλας. Οι αμμωνίτες είχαν πάρει το λατινικό τους όνομα, Ammonitae, λίγα χρόνια νωρίτερα (1758).

Αμμωνίτες ή Αμμανίτες θα βρούμε και στην Παλαιά Διαθήκη. Ήταν ένας ληστρικός και φιλοπόλεμος λαός, μόνιμα σε πόλεμο με τους Εβραίους. Γενάρχης τους ήταν ο Αμμών ή Αμμάν, γιος τού Λωτ. Για πρωτεύουσά τους είχαν την πόλη Ραββάθ, που κατέκτησε αργότερα ο Πτολεμαίος ο Φιλάδελφος και τη μετονόμασε σε Φιλαδέλφεια. Σήμερα ονομάζεται Αμμάν (Αμάν) και είναι η πρωτεύουσα τής Ιορδανίας.

Έχει σημασία, στη συζήτηση για τα αντιδάνεια, ότι στην περίπτωση της αμμωνίας γνωρίζουμε την προέλευση του ξένου όρου (ammonia), ότι έχει, μακρινή έστω, σχέση με τον τρόπο που μετέγραψαν οι αρχαίοι Έλληνες τον θεό των Αιγυπτίων, οπότε διατηρούμε στην «αμμωνία» την ορθογραφία της ελληνικής λέξης — τόσο το «ω» όσο και το διπλό σύμφωνα.

ΠΗΓΗ :lexilogia.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια: