Κάποτε,
η θυγατέρα του Ευρυτίου (γιου του Σπάρτωνος), Γαλάτεια, υπανδρεύθηκε
τον υιό του Πανδίονα, Λάμπρο. Ο Λάμπρος ήταν άνδρας με καλή καταγωγή,
αλλά άνευ πόρων. Η Γαλάτεια έμεινε έγκυος και ο σύζυγός της παρακάλεσε
τον θεό το παιδί να γεννηθεί αγόρι. Μάλιστα, απείλησε την Γαλάτεια, πως
αν δεν γεννηθεί αγόρι και γεννηθεί κορίτσι, θα το σκοτώσει!.
Και – φευ! – Η Γαλάτεια έτεκε κόρη, μια μέρα που ο Λάμπρος έβοσκε τα
κοπάδια του, κάπου μακριά από το σπίτι!.. Η Γαλάτεια, λυπήθηκε το βρέφος
και συλλογιζόμενη την ερημία του οίκους τους, συμβουλεύθηκε τότε τα
όνειρά της και τους μάντεις, που της είπαν να αναθρέψει την κόρη ως
κόρο. Κι εμπρός στο ενδεχόμενο να πραγματοποιήσει ο Λάμπρος την απειλή
του, έντυσε την μικρούλα με αγορίστικα ρούχα, λέγοντας ψέματα στον
σύζυγό της, πως του έφερε στον κόσμο αρσενικό απόγονο…
Αλλά
το κορίτσι μεγάλωνε… Κι η ομορφιά της ήταν απερίγραπτη! Η Γαλάτεια την
ανέθρεψε σαν αγόρι, δίνοντάς της μάλιστα το συμβολικό φαλλικό όνομα
Λεύκιππος. Αλλά τα γυναικεία χαρακτηριστικά της γίνονταν ολοένα και πιο
ευδιάκριτα… Τότε η Γαλάτεια κατέφυγε στο λητώον (ιερό της Λητούς) και
«συνεχώς οδυρωμένη και ικετεύουσα» επαρακάλεσε την Φυτία Λητώ να κάμει
την κόρη… αγόρι! Έτσι, η θεά Λητώ – άλλωστε ήταν προστάτις των γυναικών
που είχαν γεννήσει – «μετέβαλε την φύσιν της παιδός εις κυρόν».
Έτσι,
οι κάτοικοι της Φαιστού, «μέμνηται της μεταβολής», εις ανάμνησιν δηλ.
αυτού του «θαύματος» - έτσι θα το έλεγαν οι χριστιανοί – αφού η θεά
«έφυσε μήδεα τη κόρη» («φύτευσε»
ανδρικά γεννητικά όργανα στην κόρη) και επειδή η κόρη εκδύθηκε το
παρθενικό πέπλο, ετελούσαν τα Εκδύσια! Η γιορτή γινόταν κατά τον μήνα
Απελαίο. Και ίσως να ήταν εισαγόμενη στην Κρήτη, από την έλευση και
εγκατάσταση στην περιοχή της Φαιστού, θεσσαλικών φύλων από την
Ιστιαιώτιδα. Οι Φαιστίοι, λοιπόν, τελούσαν θυσίες στην Φυτία Λητώ.
Στο
τυπικό, τώρα, της εορτής, το κορυφαίο σημείο ήταν η απέκδυση της
εφηβικής κοριτσίστικης ενδυμασίας και η ενέδυση της στολής του ανδρός
πολεμιστή. Ο έφηβος πέθαινε, τελείωνε και ένα ώριμο μέλος της
κοινωνίας γεννιόταν. Οι νεαροί - μέλλοντες πολεμιστές - αφιέρωναν στην
θεά, έπειτα από την μύησή τους, τα παιδικά τους ρούχα.
Στα Εκδύσια υπέρ της Λητούς οι άνδρες ντύνονταν με γυναικεία ρούχα
και οι γυναίκες με ανδρικά. Εξ αυτού επικράτησε το αρχαίο γαμήλιο
έθιμο, σε κάποιες περιοχές, την πρώτη νύχτα του γάμου, γαμπρός και νύφη
να άλλαζαν ρούχα (οι γυναίκες να φόραγαν χιτώνες και χλαμύδες και οι
άνδρες πέπλο και καλύπτρα). Απ’ εδώ και πέρα, κι οι δυο ήσαν ένα,
ομότιμοι και ισότιμοι στην γαμήλια σχέση. Το έθιμο αυτό συνεχίσθηκε έως
τις ημέρες μας σε πολλές περιοχές της Ελλάδος, κυρίως δωρικές: Στην
Σπάρτη λ.χ. οι νύφες την πρώτη νύχτα του γάμου πλάγιαζαν με τους
συζύγους τους ντυμένες ανδρικά. Οι νύφες εξ Άργους πλάγιαζαν αντίστοιχα,
φορώντας ψεύτικη ανδρική γενειάδα. Τέλος, στην Κω, αντίστοιχα, ο
γαμπρός υποδεχόταν την νύφη, ενδεδυμένος γυναικεία…
Στην
Κρήτη, επικράτησε το όνομα και στην εορτή αποφοίτησης από το σχολείο,
το οποίο οι Κρήτες τελείωναν στα 17 τους χρόνια. Τότε γίνονταν τα
Εκδύσια, Δηλ. έβγαζαν τα σχολικά ρούχα και ντύνονταν τα ανδρικά.
Σκηνές από το έθιμο της εορτής των Εκδυσίων ίσως να εικονίζονται και στον περίφημο Δίσκο της Φαιστού (του 1500 π.Χ.).
Γράφει ο συγγραφέας κ. Γιώργος Λεκάκης, www.lekakis.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου