Πριν από 3.000 χρόνια μια γυναίκα από την Κρήτη «έσπασε το καλούπι» και έγινε η μόνη γνωστή- γένους θηλυκού- κεραμοποιός στην αρχαιότητα

Η τέχνη της αγγειοπλαστικής στην Αρχαία Ελλάδα ήταν ένα επάγγελμα βαθιά ανδροκρατούμενο. Πριν από 3.000 χρόνια μια γυναίκα από την Κρήτη «έσπασε το καλούπι» και έγινε η μόνη γνωστή- γένους θηλυκού- κεραμοποιός στην αρχαιότητα. Το πόρισμα, βασισμένο σε μια μακροσκελή βιομηχανική ανάλυση των σκελετικών υπολειμμάτων της, φωτίζει την αυξημένη συμμετοχή και τους πολυδιάστατους ρόλους που διαδραμάτιζαν οι γυναίκες σε ορισμένα μέρη του κλασσικού κόσμου.

Η αγγειοπλάστης, που έζησε γύρω στα 50 χρόνια όπως υπολογίζεται, θάφτηκε στην αρχαία Ελεύθερνα, στις πλαγιές του Ψηλορείτη, τη θρυλική γενέτειρα του Δία. Η περίτεχνη αγγειοπλαστική στους τάφους εκεί, υποδηλώνει ότι έζησε μεταξύ 900 π.Χ και 650 π.Χ, μετά την πτώση των Μινωικών και Μυκηναϊκών πολιτισμών (που απεικονίζονται παραπάνω) και προς το τέλος των λεγόμενων ελληνικών «Σκοτεινών Αιώνων».


Κατά την εξονυχιστική εξέταση των οστών της, οι αρχαιολόγοι παρατήρησαν μερικές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες: Σε σύγκριση με άλλες γυναίκες που ήταν θαμμένες εκεί, ήταν ασυνήθιστα μυώδης, ειδικά στη δεξιά πλευρά του σώματος της. Επίσης ο χόνδρος του γονάτου και οι σύνδεσμοι του ισχίου ήταν φθαρμένα, καθώς και πολλά κόκαλα θρυμματισμένα.

Αναλογιζόμενοι ως προς το ποιες επαναλαμβανόμενες δια βίου μετακινήσεις μπορούσαν να προκαλέσουν τέτοια φθορά, οι ερευνητές άρχισαν να αναλύουν την βιομηχανική πίσω από τα διάφορα επαγγέλματα των γυναικών στην Αρχαία Ελλάδα. Χρησιμοποιώντας ανθρώπινους σκελετούς ως μοντέλα αναπαρήγαγαν τις κινήσεις σαν παντομίμα, παρατηρώντας έτσι τους μυς που εμπλέκονταν. Δοκίμασαν πλύσιμο ρούχων, ψήσιμο ψωμιού, ύφανση αργαλειού, συγκομιδή τροφής. Τίποτα από αυτά δεν έδωσε δείγματα έντονης φθοράς. Επεκτείνοντας την αναζήτηση πέρα από τους παραδοσιακούς θηλυκούς ρόλους, δοκίμασαν την κεραμική.

Από τύχη, η κόρη ενός σύγχρονου κεραμοποιού- κεραμοποιός και η ίδια- βρισκόταν κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Ελεύθερνας, προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει στην έρευνα. Αναλύοντας τους μυς της καθώς δούλευε, πείστηκαν πως το επάγγελμα αυτό ταίριαζε απόλυτα στην αρχαία τεχνίτρια.

Οι ερευνητές ανέφεραν στο συνέδριο του Μαΐου στη Κρήτη πως: κάμπτοντας συνεχώς το πόδι της για να γυρίσει το τροχό οι αρθρώσεις της προφανώς θα είχαν φθαρεί. Η επανειλημμένη κλίση προς τη μία πλευρά του περιστρεφόμενου πηλού ώστε να τον σχηματοποιήσει θα είχε αναπτύξει τους μυς από την μία πλευρά του σώματος της.

Η ισόβια αφοσίωση της στη τέχνη πιθανότατα σήμαινε πως πρόκειται για μετρ του είδους, λένε οι ερευνητές, που άνοιξε το μονοπάτι για τις γυναίκες κεραμοποιούς που συνεχίζουν στο νησί σήμερα