Ψάχνουν για ζωή στον Κρόνο

Επιμέλεια: Xρήστος Μαζάνης 

Η ύπαρξη άλλης μορφής ζωής στο ηλιακό μας σύστημα συνεχίζει να απασχολεί τους επιστήμονες της NASA. Μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις για τον Άρη αλλά και την ανακοίνωση πως ετοιμάζεται επανδρωμένη αποστολή στον κόκκινο πλανήτη, στο στόχαστρο της υπηρεσίας έχει μπει εδώ και καιρό ο Κρόνος. Με την αποστολή σε έναν από τους 62 δορυφόρους του,τον Εγκέλαδο, η Αμερικανική και Ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ψάχνει σημάδια ζωής.

Οι περίεργοι πίδακες που ξεπηδάνε από το υπέδαφος του νοτίου πόλου του δορυφόρου του Κρόνου και εκτινάσσονται ψηλά στο διάστημα, αλλά και ο μεγάλος υπόγειος ωκεανός υγρού νερού, από τον οποίο εκτιμάται ότι προέρχονται αυτοί οι πίδακες, αποτελούν σημαντικά στοιχεία για μελέτη.


(O δορυφόρος του Κρόνου, Εγκέλαδος)

Η διαστημική συσκευή «Κασσίνι» (Cassini), θα πλησιάσει τον συγκεκριμένο δορυφόρο πιο κοντά από ποτέ και συγκεκριμένα σε απόσταση μόλις 50 χιλιομέτρων στις 28 Οκτωβρίου.

«Αυτή η απίστευτη βουτιά στον Εγκέλαδο θα είναι μια καταπληκτική ευκαιρία για τη NASA και τους διεθνείς εταίρους της στην αποστολή Κασσίνι να ρωτήσουν:Μπορεί οποιοδήποτε παγωμένο νερό στο σύμπαν να φιλοξενήσει συστατικά ζωής;», αναφέρει ο Δρ. Κέρτ Νίμπουρ.




Η αποστολή αυτή γίνεται από κοινού με την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (ΝASA) και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA).



Το σκάφος Κασσίνι, με τα στοιχεία που θα συλλέξει θα δώσει τη δυνατότητα στους επιστήμονες να μελετήσουν καλύτερα τον δορυφόρο.



Aναζητούν εάν ο ωκεανός του Εγκέλαδου πληροί τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη μορφής ζωήςΤα επιστημονικά όργανα του σκάφους θα πάρουν δείγματα των πιδάκων και θα τα αναλύσουν, αποκαλύπτοντας έτσι αν ο ωκεανός του Εγκέλαδου πληροί τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη μορφής ζωής. Αν δηλαδή βρεθεί μοριακό υδρογόνο στους πίδακες θα είναι μία ένδειξη για την ύπαρξη υδροθερμικής δραστηριότητας, μίας πιθανής πηγής ενέργειας για μικροβιακή ζωή μέσα στον υπόγειο ωκεανό. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η ύλη που εκτοξεύουν οι πίδακες προέρχεται από ένα μεγάλο υπόγειο ωκεανό με νερό που πιθανώς να είναι φιλικό στη ζωή.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι πρώτες εικόνες θα φτάσουν στη Γη αργά το βράδυ της Πέμπτης ή την Παρασκευή.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως τα πρώτα στοιχεία από τη φασματοσκοπική ανάλυση των οργάνων του «Κασσίνι» θα φθάσουν μετά από μία εβδομάδα, ενώ η εκτενής ανάλυσή τους θα πάρει κάποιες επιπλέον εβδομάδες.

Το σκάφος Cassini , εξερευνά το σύστημα του πλανήτη Κρόνου από το 2004. Είναι η 21η φορά που το σκάφος το οποίο εκτοξεύθηκε το 1997, θα περάσει από τη γειτονιά του Εγκέλαδου, όπου για πρώτη φορά ανακάλυψε τους θεαματικούς πίδακες το 2005.Το 2005 είχαν βρεθεί οι πρώτες ενδείξεις, όταν εντοπίστηκαν θερμοπίδακες στη νότια πλευρά του Εγκέλαδου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως τροφοδοτούνται από τη συμπύκνωση υδρατμών και τη συγκέντρωση θαλασσινού νερού πιθανότατα κάτω από την επιφάνεια.



Αυτά τα ηφαιστειακά ρήγματα στον πυθμένα του ωκεανού, όπου το θαλασσινό νερό διηθείται μέσω των ρηγμάτων θερμαίνεται σε υψηλές θερμοκρασίες.Η χημεία τους δημιουργεί περιοχές που σφύζουν από ζωή σε μερικές από τις βαθύτερες, πιο κρύες και σκοτεινές γωνιές των ωκεανών.



Οι δορυφόροι του Κρόνου

Έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη 62 δορυφόρων διαφόρων μεγεθών σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο, 53 από τους οποίους έχουν λάβει ονόματα. Ο μεγαλύτερος από αυτούς είναι ο Τιτάνας που είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος δορυφόρος στο Ηλιακό Σύστημα και ο μοναδικός με πυκνή ατμόσφαιρα (αποτελούμενη από υδρογονάνθρακες και άζωτο). Αποτελεί το 90% της μάζας που περιφέρεται γύρω από τον Κρόνο, συμπεριλαμβανομένων των δακτυλίων. Είναι μεγαλύτερος και από τον πλανήτη Ερμή. Το δεύτερο μεγαλύτερο φεγγάρι είναι η Ρέα, η οποία ενδέχεται να διαθέτει το δικό της ασθενές σύστημα δακτυλίων.[

Ονόματα μερικών από τους υπόλοιπους δορυφόρους είναι: Μίμας, Εγκέλαδος, Τηθύς, Διώνη, Ρέα, Υπερίων, Ιαπετός, Φοίβη, Ιανός, Επιμηθέας, Ελένη, Τελεστώ, Καλυψώ, Άτλας, Προμηθέας, Πανδώρα, Πάνας, Μεθώνη, Παλλήνη, Ανθή, Πολυδεύκης, Υμίρ, Παάλιακ, Τάρβος, Κίβιουκ, Αλμπιόριξ, Ερριάπους, Σίαρνακ, Kάρι, Σκολ, Τζαρνσάξα, Γκρέιπ, Αιγαίων και ο νεοανακαλυφθείς δορυφόρος S/2009 S 1.


(Καλλιτεχνική αναπαράσταση του Κρόνου όπως φαίνεται από τον Εγκέλαδο)


(Το εσωτερικό του Εγκέλαδου με βάση τα ευρήματα του Κασσίνι. Με καφέ χρώμα παριστάνεται ο εσωτερικός πυρήνας από πυριτικά ορυκτά, ενώ ο πλούσιος σε πάγο μανδύας παριστάνεται με λευκό χρώμα. Το κίτρινο και το κόκκινο στον μανδύα και στον πυρήνα αντιστοίχως αντιπροσωπεύουν μια προτεινόμενη θερμή άνοδο κάτω από τη νότια πολική περιοχή).


(Ο Εγκέλαδος (άνω αριστερά) περνά μπροστά από τον Τιτάνα, όπως φάνηκε από το Κασσίνι στις 5 Φεβρουαρίου 2006. Ο Εγκέλαδος απείχε τότε 4,1 εκατομμύρια χλμ. από τη διαστημική συσκευή, ενώ ο Τιτάνας 5,3).


(Η τροχιά του Εγκέλαδου από πλάγια θέση, που τη δείχνει σε σχέση με τον Δακτύλιο E του Κρόνου)


Ο Εγκέλαδος είναι υποψήφιος για παρουσία εξωγήινης ζωής

Στα τέλη του 2008, οι επιστήμονες παρατήρησαν υδρατμούς στην επιφάνεια του Εγκέλαδου. Αυτό θα μπορούσε να υποδηλώνει την παρουσία νερού σε υγρή μορφή, το οποίο καθιστά δυνατό την υποστήριξη ζωής στον Εγκέλαδο. H Κάντις Χάνσεν, επιστήμονας του Jet Propulsion Lab της NASA, τέθηκε επικεφαλής μιας ερευνητικής ομάδας για να μελετήσουν τους πίδακες αφότου βρέθηκε ότι κινούνται με περίπου 2.200 χιλιόμετρα ανά ώρα. Δεδομένου ότι αυτή η ταχύτητα είναι δύσκολο να επιτευχθεί εκτός εάν πρόκειται για υγρό, αποφάσισαν να διερευνήσουν τη σύσταση των πιδάκων.

Τελικά διαπιστώθηκε ότι στο δακτύλιο Ε περίπου το 6% των σωματιδίων περιέχουν 0.5-2% κατά μάζα άλατα του νατρίου, η οποία είναι μία σημαντική ποσότητα. Κοντά στον Εγκέλαδο, το ποσοστό των αλατούχων σωματιδίων αυξάνεται σε 70% κατ 'αριθμό και >99% κατά μάζα. Τέτοια σωματίδια πιθανότατα προέρχονται από ένα αλμυρό υπόγειο ωκεανό. Από την άλλη πλευρά, τα μικρά, φτωχά σε άλατα σωματίδια αποτελούν ομοιογενή από πυρήνωση άμεσα από την αέρια φάση. Οι πηγές των αλατούχων σωματιδίων κατανέμονται ομοιόμορφα κατά μήκος των λωρίδων τίγρης, ενώ τα άλλα σωματίδια συνδέονται στενά με τους υψηλής ταχύτητας πίδακες αερίου. Τα αλατούχα σωματίδια κινούνται αργά και ως επί το πλείστον πέφτουν πίσω στην επιφάνεια, ενώ τα γρήγορα σωματίδια διαφεύγει προς το δακτύλιο Ε, εξηγώντας τη φτωχή σε άλατα σύνθεση του.



Η «αλμυρή» σύνθεση του νέφους δείχνει σαφώς ότι πηγή του είναι ένας υπόγειος αλμυρός ωκεανός κάτω από την επιφάνεια ή σπήλαια γεμάτα με αλμυρό νερό. Ο ωκεανός έρχεται σε επαφή με τα πετρώματα του δορυφόρου στο πυθμένα του ωκεανού, γεμίζοντάς τον με άλατα. Εναλλακτικές λύσεις δεν μπορούν να εξηγήσουν την αλατούχα σύνθεση των σωματιδίων. Επιπλέον, το Κασσίνι βρήκε ίχνη οργανικών ενώσεων σε ορισμένους κόκκους σκόνης, ενώ τα διαλυμένα πετρώματα τροφοδοτούν το νερό με χρήσιμες για τους οργανισμούς χημικές ουσίες. Επομένως, ο Εγκέλαδος είναι υποψήφιος για παρουσία εξωγήινης ζωής.

Πηγές πληροφοριών και φωτογραφιών: NASA, ESA, space.com, wikipedia.org