«Αιγυπτιακός Λαβύρινθος»

 

 

 

Για ένα μεγαλειώδες αρχιτεκτονικό κτίσμα θα κάνουμε λόγο σήμερα, φίλοι μυθολόγοι, τον επονομαζόμενο από τον Ηρόδοτο, «Λαβύρινθο».

Πρόκειται για μια πυραμίδα στη Χαουάρα, κοντά στη γνωστή πόλη των πορτραίτων Φαγιούμ, που εκτός από τον Ηρόδοτο εκθειάστηκε και από τον Στράβωνα ως θαύμα του κόσμου, ενώ με θαυμασμό έγραψε γι’αυτήν ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης.

Χτίστηκε από τον φαραώ Αμενεμχέτ Γ' περίπου στο 15ο χρόνο της βασιλείας του και η πυραμίδα αυτή αποτέλεσε μέρος ταφής πολλών γυναικών της βασιλικής αυλής. Κολοσσιαίος ναός, που περιγράφεται από τον Ηρόδοτο πως είχε 3.000 δωμάτια γεμάτα ιερογλυφικά και τοιχογραφίες.

Λέγεται πως όταν ο μεγάλος ιστορικός επισκέφτηκε την Αίγυπτο, ο «Λαβύρινθος» ήταν περισσότερο από 1.300 ετών και μάλιστα στο δεύτερο βιβλίο της Ιστορίας του αναφέρεται σε ένα δαιδαλώδες συγκρότημα, που είχε ξεπεράσει οποιοδήποτε άλλο σε μεγαλείο, κοντά στο μέρος που λέγεται η «πόλη των Κροκόδειλων».

Αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Έχει δώδεκα καλυπτόμενες αίθουσες – έξι στη σειρά που αντιμετωπίζει βόρεια, έξι νότια – οι πύλες της σειράς ένα ακριβώς μπροστά στις πύλες του άλλου. Στο εσωτερικό, το κτίριο είναι διώροφο και περιέχει τρεις χιλιάδες δωμάτια, από τα οποία τα μισά είναι υπόγεια, και το άλλο μισό ακριβώς από πάνω τους.
Έλαβα μέσα από τα δωμάτια στον πάνω όροφο, έτσι ώστε ό, τι θα πω από αυτά είναι από τη δική μου παρατήρηση, αλλά τα υποχθόνια μπορώ να μιλήσω μόνο από την έκθεση, επειδή ο Αιγύπτιος υπεύθυνος αρνήθηκε να μου επιτρέψει να τους δω, όπου περιέχει τους τάφους των βασιλέων οι οποίοι έχτισαν το λαβύρινθο, καθώς επίσης και τους τάφους των ιερών κροκόδειλων.
Τα ανώτερα δωμάτια, αντίθετα, πραγματικά δεν είναι εύκολο να τα δείτε, και είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι είναι έργο ανδρών…!!! 

Πλεκόμενα και περίπλοκα περάσματα από δωμάτιο σε δωμάτιο και από αίθουσα σε αίθουσα ήταν ένα ατελείωτο θαύμα για μένα, όπως πέρασα από μια αυλή σε δωμάτια, από δωμάτια σε γκαλερί, από γκαλερί σε περισσότερα δωμάτια και από εκεί σε ακόμη πιο πολλές αυλές.
Η οροφή του θαλάμου κάθε, αυλή, όπως και οι τοίχοι, είναι από πέτρα-γρανίτη. Οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με ξυλόγλυπτες φιγούρες, και κάθε αίθουσα εξαιρετικά κτισμένη από λευκό μάρμαρο και περιβάλλεται από κιονοστοιχία».

Οι πρώτες ανασκαφές εκεί έγιναν το 1843. Ο αρχαιολόγος Πέτρι σε ανασκαφές στη Χαουάρα το 1888 βόρεια της πυραμίδας ανάσκαψε μια τεράστια νεκρόπολη.

Το μεγαλόπρεπο αυτό αρχιτεκτόνημα αρχικά πιστευόταν πως κατεδαφίστηκε στα χρόνια του Πτολεμαίου Β΄, ο οποίος μετονόμασε την Κροκοδειλόπολη , σε Αρσινόη, προς τιμήν της αδελφής και συζύγου του Αρσινόης.
Μεταγενέστερες έρευνες έδειξαν πως φαίνεται να χάθηκε κάτω από την άμμο της ερήμου για δυο περίπου χιλιετίες, όταν το 2008, μια ομάδα Βέλγων αρχαιολόγων εντόπισε μέρος του χαμένου υπόγειου λαβύρινθου.

Οι ειδικοί μιλούν για ένα θρυλικό οικοδόμημα, του οποίου τα ιστορικά μυστικά προσπαθούν να ξεκλειδώσουν. Ο Λαβύρινθος-πυραμίδα του Αμενεμχέτ έχει διαστάσεις 58 μέτρα ύψος, ενώ οι πλευρές του έχουν μήκος περίπου 100 μέτρα.

Δίκαια ο Ηρόδοτος γράφει:

«Τον είδα και τον βρήκα ανώτερο περιγραφής. Αν κάποιος δηλαδή πάρει όλα μαζί τα τείχη που έκαναν οι Έλληνες και τα μεγάλα κτίρια θ΄αποδειχθεί πως χρειάστηκαν λιγότερο κόπο και μικρότερες δαπάνες από αυτό το λαβύρινθο. Κι ωστόσο δεν είναι ασήμαντα έργα , ο ναός στην ΄Εφεσο και ο ναός στη Σάμο. Ακόμα, ήταν και οι πυραμίδες ανώτερες από περιγραφή και καθεμιά ισοδυναμούσε με πολλά και μεγάλα ελληνικά έργα, αλλά αυτός ο λαβύρινθος είναι ανώτερος και από τις πυραμίδες!!!».

Ο Ηρόδοτος ονόμασε το μνημείο «λαβύρινθο» από την ομοιότητά του με το ανάκτορο του Μίνωα. Η περιγραφή, όπως παρατηρούμε, δεν είναι αρκετά σαφής. Ο λαβύρινθος χρησιμοποιήθηκε ως ταφικός ναός του φαραώ που είναι θαμμένος στη γειτονική πυραμίδα, ενώ ήταν και έδρα της διοίκησης, όπου κάθε νομός είχε δικές του αίθουσες.
Ο Διόδωρος πάλι, σχυρίστηκε ότι αυτός ο «λαβύρινθος» αποτέλεσε το πρότυπο για το χτίσιμο του λαβυρίνθου στην Κρήτη.

Στοιχεία για το λαβύρινθο υπάρχουν σε αρκετούς αιγυπτιακούς παπύρους, αλλά κι εκτός του Ηροδότου, τον περιέγραψαν επίσης ο Πλίνιος και ο Στράβων, οι οποίοι φαίνεται να υποστήριζαν πως ο λαβύρινθος κατασκευάστηκε ως ναός του Ηλιου.
Θα ολοκληρώσουμε σήμερα την αναφορά σε αυτό το μεγαλειώδες κτίσμα του Αιγυπτιακού Πολιτισμού με όσα ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, λίγους αιώνες αργότερα απ΄τον Ηρόδοτο κατέγραψε στο 1ο Βιβλίο της Ιστορίας του:

"Mε τον θάνατο εκείνου του βασιλιά, οι Αιγύπτιοι ανάκτησαν την εξουσία κι έβαλαν δικό τους βασιλιά, τον Μένδη,που μερικοί ονομάζουν Μάρρο.Πολεμικό έργο αυτός δεν έκανε κανένα, αλλά κατασκεύασε για τον εαυτό του τάφο,τον λεγόμενο λαβύρινθο,θαυμαστό όχι τόσο για το μέγεθος, όσο για την εξαιρετικά δύσκολη μίμησή του , λόγω της ευφυέστατης σχεδίασής του, γιατί όποιος μπει σ΄αυτόν δεν μπορεί εύκολα να βρει την έξοδο,εκτός αν τον συνοδεύει πολύ έμπειρος οδηγός.

Μερικοί μάλιστα λένε πως και ο Δαίδαλος ήρθε στην Αίγυπτο,θαύμασε την τέχνη του κτίσματος και μετά κατασκεύασε για τον βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, λαβύρινθο όμοιο με της Αιγύπτου, όπου βρισκόταν κατά τον μύθο , ο λεγόμενος Μινώταυρος. Αλλά ο λαβύρινθος στην Κρήτη εξαφανίστηκε τελείως, είτε επειδή τον γκρέμισε κάποιος δυνάστης, είτε από το καταστροφικό έργο του χρόνου, ενώ στην Αίγυπτο διατηρήθηκε στο ακέραιο η όλη κατασκευή μέχρι των ημερών μας...

[...]

«H Ναπολεόντεια αναπαράσταση του Λαβύρινθου»

Οι βασιλείς σκέφτηκαν να φτιάξουν τάφο κοινό για όλους τους,ώστε όπως έζησαν μονιασμένοι και δέχονταν τις ίδιες τιμές όλοι,έτσι και μετά το θάνατό τους, τα σώματά τους να βρίσκονται στον ίδιο τόπο και το μνήμα που θα ανέγειραν, να περιέχει κοινή και τη δόξα των ενταφιασμένων.
Γεμάτοι ζήλο για το σχέδιό τους θέλησαν να ξεπεράσουν όλους τους προηγούμενους στο μέγεθος του έργου.
Διάλεξαν τον τόπο κοντά στην είσοδο της λίμνης τους Μοίριδος προς τη Λιβύη,και κατεσκεύαζαν τον τάφο από την ωραιότερη πέτρα.
Το σχήμα του ήταν τετράγωνο και κάθε πλευρά είχε μήκος ένα στάδιο.Σε ανάγλυφες παραστάσεις και γενικά σε καλλιτεχνία δεν άφησαν περιθώριο στους μεταγενέστερους να τους ξεπεράσουν. Μπαίνοντας στον περίβολο βρισκόταν οίκημα περίστυλο, με σαράντα κίονες σε κάθε πλευρά και με μονόλιθη οροφή, με σκαλιστά φατνώματα και διακοσμημένη με έξοχες ζωγραφιές.
Είχε επίσης ενθυμήματα από την ιδιαίτερη πατρίδα του κάθε βασιλιά, από τους ναούς και τις θυσίες της, σε ζωγραφιές που τα παρίσταναν με ξεχωριστή καλλιτεχνία.
Γενικά ήταν τόση η πολυτέλεια και το μεγαλείο του τάφου που σχεδίασαν εκείνοι οι βασιλιάδες, που αν δεν πέθαιναν πριν την ολοκλήρωσή του, δεν θα άφηναν κανένα περιθώριο, να τους ξεπεράσουν ποτέ στην κατασκευή άλλων μνημείων..."

Τέλος, να πούμε πως ο Λαβύρινθος απασχόλησε και το Ναπολέοντα, που κατά την εκστρατεία του στην Αίγυπτο ανέθεσε στο αρμόδιο επιτελείο του να προβεί σε ανασκαφές.
Η γαλλική αποστολή (1799-1801) περιέγραψε με θαυμαστό τρόπο την πυραμίδα, και το φαραωνικό ναό, ενώ δημιουργησε και μια δισδιάστατη απεικόνιση του Λαβύρινθου.

Πηγές:Βιβλίο Αρχαίων Ελληνικών-Ηροδότου Ιστορίες,http://www.labyrinthofegypt.com/, Wikipedia, http://www.ancient-origins.net/, http://www.crashonline.gr/

Πηγές: Διόδωρος Σικελιώτης-Ἱστορικὴ Βιβλιοθήκη/wikisource.org,http://www.labyrinthofegypt.com/, http://www.ancient-origins.net/,http://stinkoiladatonmouson.blogspot.gr/2013