Η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου

Σήμερα το μεσημέρι, 21 Δεκεμβρίου, στις 12:44 ώρα Ελλάδος, θα έχουμε την επίσημη έναρξη του Χειμώνα (Χειμερινό Ηλιοστάσιο) κι έτσι σήμερα θα είναι η μικρότερη ημέρα του έτους (με διάρκεια 9 ώρες 31 λεπτά και 42 δευτερόλεπτα) ενώ η μεγαλύτερη νύχτα του έτους θα έχει απόψε διάρκεια 14 ώρες 29 λεπτά και 18 δευτερόλεπτα.  Από αύριο η ημέρα θα μεγαλώνει όλο και πιο πολύ και θα φτάσει στο μέγιστό της στις 21 Ιουνίου 2017 (διάρκεια ημέρας 14:48:08).


Ατελείωτη θα φαντάζει η νύχτα της Πέμπτης 22 Δεκεμβρίου, καθώς θα είναι η μεγαλύτερη του έτους, γνωστή ως Χειμερινό Ηλιοστάσιο. Οι απανταχού «νυχτόβιοι» θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν τον έναστρο ουρανό για 14 ώρες και 29 λεπτά.
Ημερολογιακά, το χειμερινό ηλιοστάσιο μπορεί να σημειωθεί από τις 20 έως τις 23 Δεκεμβρίου. Τελευταία φορά που κάτι τέτοιο πραγματοποιήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου ήταν το 1903, ενώ η επόμενη θα είναι το 2303. «Ακόμη πιο σπάνια είναι η 20^η Δεκεμβρίου με την επόμενη να συμβαίνει το 2080» μας εξηγεί ο διευθυντής του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου, του Ιδρύματος Ευγενίδου, κύριος Διονύσης Σιμόπουλος.
«Οι διαφοροποιήσεις αυτές οφείλονται στο Γρηγοριανό Ημερολόγιο του οποίου το κάθε έτος έχει 365 ημέρες εκτός από τα δίσεκτα έτη με τις 366 ημέρες τους. Τα πράγματα, όμως, δεν ήσαν πάντα έτσι. Ας τα πάρουμε, λοιπόν, από την αρχή: από την αρχαιότητα ακόμη ο υπολογισμός του έτους πραγματοποιούνταν με την παρατήρηση της επίδρασης που έχει πάνω στη Γη η περιφορά της γύρω από τον Ήλιο, η επίδραση δηλαδή του κύκλου των εποχών. Οι εποχιακές αυτές αλλαγές είχαν για τους αρχαίους τεράστια σημασία, ιδιαίτερα μάλιστα μετά την εμφάνιση της γεωργίας πριν από 10.000 περίπου χρόνια καθώς η σπορά, η συγκομιδή και οι άλλες γεωργικές ασχολίες εξαρτιόνταν από τις αλλαγές των εποχών - η διάρκεια ενός ηλιακού έτους έπρεπε να μετρηθεί επακριβώς» προσθέτει ο ίδιος.
Η ταξίδι της Γης στις 4 εποχές
Η πλήρης περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο ολοκληρώνεται σε διάστημα περίπου 365,25 ημερών. Ο κύκλος αυτός, κατά τον οποίο ο Ήλιος είναι εκείνος που μοιάζει να αλλάζει θέση κάθε φορά, ονομάζεται «εκλειπτική».

«Αν παρατηρήσουμε την εκλειπτική και τη συγκρίνουμε με τον ουράνιο ισημερινό (την προέκταση του γήινου ισημερινού πάνω στην ουράνια σφαίρα), θα δούμε ότι οι δύο αυτοί κύκλοι δε συμπίπτουν, αλλά αντίθετα τέμνονται, σχηματίζοντας γωνία σχεδόν 23,5 μοιρών, λόγω της κλίσης που έχει ο άξονας της Γης σε σχέση με το επίπεδο που σχηματίζει η εκλειπτική. Η γωνία αυτή ονομάζεται “λόξωση της εκλειπτικής”, και τα δύο σημεία στα οποία τέμνονται οι δύο κύκλοι ονομάζονται “ισημερινά σημεία”. Στο πρώτο σημείο ο ουράνιος ισημερινός τέμνει την εκλειπτική εκεί όπου ο Ήλιος βρίσκεται στις 20-21 Μαρτίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται “εαρινό ισημερινό σημείο”, από εκείνη την ημέρα αρχίζει η άνοιξη. Εκ διαμέτρου αντίθετα η τομή γίνεται όταν ο Ήλιος βρίσκεται στις 22-23 Σεπτεμβρίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται “φθινοπωρινό ισημερινό σημείο”, και από την ημέρα αυτή αρχίζει το φθινόπωρο» λέει ο κύριος Σιμόπουλος.
«Από το εαρινό ισημερινό σημείο και μετά, ο Ήλιος φαίνεται καθημερινά να σκαρφαλώνει όλο και πιο πάνω στο βόρειο ημισφαίριο του ουρανού» συνεχίζει. «Οι μέρες μεγαλώνουν, οι νύχτες μικραίνουν και ο καιρός γίνεται όλο και πιο θερμός. Περίπου τρεις μήνες αργότερα, στις 20-21 Ιουνίου, ο Ήλιος φτάνει στο βορειότερο σημείο της εκλειπτικής από το οποίο θα αρχίσει πλέον να κατέρχεται και πάλι προς τον ισημερινό. Το σημείο αυτό, στις 20-21 Ιουνίου, ονομάζεται θερινό τροπικό σημείο ή απλά θερινή τροπή, επειδή ο Ήλιος τρέπεται και πάλι προς τον ισημερινό, και από τότε ξεκινά το καλοκαίρι. Επειδή μάλιστα για μερικές ημέρες πριν και μετά τη θερινή τροπή ο Ήλιος μοιάζει στάσιμος πάνω στην εκλειπτική σαν να “φρενάρει” την πορεία του, το θερινό τροπικό σημείο ονομάζεται επίσης και θερινό ηλιοστάσιο».
Μετά τη θερινή τροπή, ο Ήλιος συνεχίζει να κατεβαίνει προς το Νότο, και στις 22-23 Σεπτεμβρίου φτάνει στο φθινοπωρινό ισημερινό σημείο, οπότε - όπως συμβαίνει και στην περίπτωση του εαρινού ισημερινού σημείου - έχουμε ίση μέρα και νύχτα: ισημερία.
Ο θεός Ήλιος και το χειμερινό ηλιοστάσιο
Η κάθοδος συνεχίζεται, μέχρις ότου ο Ήλιος αγγίξει το νοτιότερο σημείο της τροχιάς του – το λεγόμενο χειμερινό τροπικό σημείο, ή απλά χειμερινή τροπή ή χειμερινό ηλιοστάσιο - στις 21-22 Δεκεμβρίου. Από την ημέρα αυτή ξεκινάει επίσημα ο χειμώνας.

«Από κει κι έπειτα ο Ήλιος σταματάει να κατεβαίνει και αρχίζει πάλι να σκαρφαλώνει, κάθε μέρα όλο και πιο ψηλά» αναφέρει ο κύριος Σιμόπουλος.
«Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που ο Ήλιος λατρεύτηκε από τους αρχαίους σαν θεότητα, καθώς για εκείνους ήταν ο δημιουργός των εποχών του έτους και του κύκλου των φαινομένων και των εναλλαγών που σχετίζονται με αυτές, από τη σπορά ως τη βλάστηση και από την ανθοφορία ως τη συγκομιδή. Οι Αιγύπτιοι τον ονόμασαν Ρα, Ατόν, ή και Όσιρη ακόμη. Οι Βαβυλώνιοι τον αποκαλούσαν Σαμάχ, Βαάλ, Μαρδούκ και Νεργκάλ. Οι Ινδοί Βράχμα και Βισνού. Και οι Πέρσες Μίθρα. Για τους αρχαίους Έλληνες, κατά περιστάσεις, ήταν ο Δίας ή ο Πλούτωνας, ο Βάκχος, ο Διόνυσος, ή και ο Φοίβος Απόλλωνας. Ανεξάρτητα όμως από την ονομασία, όλοι οι λαοί είχαν καθιερώσει προς τιμήν του Ήλιου εντυπωσιακούς εορτασμούς ιδιαίτερα στις περιόδους των εναλλαγών από τη μια εποχή στην άλλη» καταλήγει.
ΠΗΓΗ ΤΟ ΒΗΜΑ