TO EΠΙΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ

Κατά τους αρχαίους Ελληνο-Περσικούς πολέμους, πρώτα έλαβε χώρα (το 490 π. Χ.) η μάχη του Μαραθώνα και 10 χρόνια αργότερα (το 480 π. Χ.) η μάχη των Θερμοπυλών. Στο Μαραθώνα, 9000 Αθηναίοι είχαν επικουρηθεί από 1000 Πλαταιείς οπλίτες, οι οποίοι αποτελούσαν ταυτόχρονα κι όλες τις στρατιωτικές δυνάμεις της βοιωτικής πόλης.Στο πεδίο της μάχης στήθηκε ένα ψηλό τρόπαιο (~ 3 μ.), στο οποίο αναγράφηκε το επίγραμμα: Ἑλλήνων προμαχοῦντες Ἀθηναῖοι Μαραθῶνιχρυσοφόρων Μήδων ἐστόρεσαν δύναμιν,που σημαίνει ότι: Μπροστά από τους Έλληνες (προτάσσοντας τα στήθη τους) οι Αθηναίοι πολέμησαν στο Μαραθώνα, εξασθενίζοντας τη δύναμη των χρυσοφόρων Μήδων.Όμως, παρά το σεμνό της λέξης ἐστόρεσαν,το Ἑλλήνων προμαχοῦντες θα μπορούσε να εκληφθεί ή ερμηνευθεί και ως «για λογαριασμό των Ελλήνων».


Σε κάθε περίπτωση το επίγραμμα ήταν κάπως υπερβολικό. Αυτό, πρώτα από όλα γιατί δεν αναφέρονταν οι οπλίτες από τις Πλαταιές (γεγονός που πιθανόν να ήταν επίσης ένας από τους λόγους που δεν συμμετείχαν αργότερα στη μάχη των Θερμοπυλών,ΑΝ και στη συνέχεια δεν αποφεύχθηκε η καταστροφή των Πλαταιών από τους Μήδους).
Αντίθετα,οι 400 Θηβαίοι και ιδίως οι 700 Θεσπιείς (επίσης από τη Βοιωτία) συγκαταλέγονται ανάμεσα στους ~6000 μαχητές που υπερασπίστηκαν τις Θερμοπύλες υπό τις διαταγές του βασιλιά Λεωνίδα. Παρομοίως,οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους Έλληνες και ιδίως οι Σπαρτιάτες μπορεί να μην αισθάνονταν ικανοποιημένοι(ή ακόμα και να διέδιδαν πως ήταν προσβεβλημένοι)από το προαναφερόμενο επίγραμμα.

Οι Αθηναίοι στον Μαραθώνα είχαν προασπιστεί την πόλη τους,ιδίως από το φόβο μην καταλήξουν σκλάβοι όπως είχε συμβεί λίγες ημέρες νωρίτερα στους Ερετριείς.Πάντως όταν ζήτησαν βοήθεια από τους άλλους Έλληνες,μόνο οι Πλαταιείς συνέδραμαν. Η Σπάρτη δικαιολογήθηκε (πιθανόν και εξ αιτίας του πολιτικού ανταγωνισμού) ότι λόγω των ιερών Κάρνεων (εορτασμών αφιερωμένων στο θεό Απόλλωνα, κατά τους οποίους δεν επιτρεπόταν η συμμετοχή σε μάχες), δεν μπορούσε να αποστείλει αμέσως ενισχύσεις. Βέβαια το γεγονός ότι 2000 Λακεδαιμόνες οπλίτες κατέφθασαν στην Αττική ακριβώς την επομένη της μάχης του Μαραθώνα, ενδεχομένως δείχνει και πάλι πολιτικές σκοπιμότητες (καθυστέρηση που πάντως στρατιωτικά ο φονευθείς αρχιστράτηγος Καλλίμαχος εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο). Από την πλευρά τους οι Αθηναίοι μπορεί να εξέλαβαν αυτή τη δικαιολογία ως πρόφαση,πιθανόν θεωρώντας ότι εάν απειλείτο απευθείας η Σπάρτη,ιδίως από ξένες (μη ελληνικές) δυνάμεις, δεν θα δινόταν προτεραιότητα καθόλου στα Κάρνεα.

Πάντως το επίγραμμα είναι δυνατόν να θεωρείται ως υπερβολικό ΑΝ όχι ακόμα κι αλαζονικό), καθότι η υπεράσπιση του Μαραθώνα δεν έδινε το δικαίωμα στους Αθηναίους να μιλούν για λογαριασμό των υπόλοιπων Ελλήνων, ειδικά εφόσον καμμία ανάλογη απόφαση δεν είχε ληφθεί από κοινού και δεν είχε εγκριθεί κάποια παρόμοια εξουσιοδότηση.Η δημοκρατική Αθήνα πιθανόν παγιδεύτηκε από τον γνωστό για τις ολιγαρχικές του προτιμήσεις ποιητή Σιμωνίδη από την Κέα (ο ίδιος που συνέγραψε το επίσης κολακευτικό, για τους Σπαρτιάτες αυτή τη φορά, επίγραμμα στις Θερμοπύλες).

Ο Σιμωνίδης μάλλον ακόμα και συνειδητά είχε «χαϊδέψει τα αυτιά» των Αθηναίων μετά τη μάχη του Μαραθώνα, οι οποίοι εσφαλμένα αποδέχτηκαν ένα τόσο υπερφίαλο επίγραμμα, απορρίπτοντας δυστυχώς το αντίστοιχο (αλλά άγνωστο) του ξακουστού θεατρικού συγγραφέα Αισχύλου, ο οποίος πολέμησε ως απλός στρατιώτης μαζί με τους υπόλοιπους ένδοξους Μαραθωνομάχους (και αργότερα Σαλαμινομάχους) ήρωες.Έτσι, δόθηκε πιθανότατα η δυνατότητα στις ολιγαρχικές πόλεις (ή έστω τις λιγότερο δημοκρατικές), να υπονοούν πως οι Αθηναίοι τους είχαν προσβάλλει, με τραγικές τελικά συνέπειες για την έκβαση της μάχης των Θερμοπυλών (εάν όχι γενικότερα όσον αφορά όλη την ανθρωπότητα μέχρι τις μέρες μας).

Κατά συνέπεια των παραπάνω και σύμφωνα με την οπτική του αρθρογράφου του παρόντος σημειώματος, στο προαναφερόμενο επίγραμμα θα ήταν ευεργετικότερο εάν είχε αναγραφεί: Πατρίδος προμαχοῦντες Ἀθηναῖοι μετά ΠλαταιέωνΜαραθῶνι χρυσοφόρων Μήδων ἐστόρεσαν δύναμιν.



©www.visaltis.net -