Η δολίνη είναι ένα γεωλογικό φαινόμενο που δημιουργήθηκε πριν χιλιάδες χρόνια.
Σύμφωνα με τον Leon Heuze, Γάλλο περιηγητή, η περιοχή ονομαζόταν Φθαίος, ονομασία που ο ίδιος την ετυμολογεί από τη λ. βυθός>β’θός>Φ’θιός, και της δίνει διπλή σημασία, δηλαδή πτώση [=κατάρρευση και αμαρτία], αλλά και Ζούρπαπα [= τρελός παπάς] εξ αιτίας ενός τραγικού μύθου – θρύλου
O ΘΡΥΛΟΣ*
«Κάποτε το Γαρδίκι ήταν μια σημαντική πόλη και μια επισκοπή. Στο σημείο, όπου σήμερα ανοίγεται το βάραθρο, βρισκόταν η δημόσια πλατεία.
Μια μέρα μεγάλης γιορτής όλος ο πληθυσμός είχε συγκεντρωθεί εκεί. Οι γυναίκες χόρευαν, σχηματίζοντας έναν μεγάλο κύκλο, σύμφωνα με την τοπική συνήθεια.
Ένας παπάς είχε μια εξαιρετικά όμορφη κόρη· την είδε στο χορό και του καλοάρεσε.
Αμέσως πηγαίνει στον επίσκοπο και του λέει πως έρχεται να τον συμβουλευθεί για ένα ζήτημα που τον απασχολεί::
– Ένας άνθρωπος έχει στον κήπο του μια μηλιά που κάνει ωραία μήλα, μπορεί να τα μαζέψει ο ίδιος δοκιμάζοντας το πρώτο, ή πρέπει να αφήσει την πρωτιά στους ξένους;
Ο επίσκοπος απάντησε πως ο εν λόγω άνθρωπος είχε ασφαλώς το δικαίωμα να φάει τα μήλα του. Τότε ο παπάς πάει, παίρνει την κόρη του από τον χορό, την απάγει και ικανοποιεί την ανήθικη επιθυμία του.
Την ίδια στιγμή, η πλατεία του χωριού με τους χορευτές και όλη η πόλη εξαφανίζονται με μια ξαφνική καθίζηση. Μόνο η εκκλησία μένει όρθια στην άκρη του ανοίγματος της αβύσσου».
* Μελέτη της Ελένης Τζαβέλα Διευθύντριας του δημ. σχολείου Ταξιαρχών που έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό "Τρικαλινά"
Μια άλλη εκδοχή
Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΖΟΥΡ - ΠΑΠΠΑ
Ένας θρύλος ξακουστός στην περιοχή μας, αναφέρεται στην Αρχαία Πέλιννα και συγκεκριμένα στο βύθισμα που βρίσκεται πίσω από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται πάνω στο λόφο απέναντι από το δημοτικό διαμέρισμα Πετροπόρου.
Ιστορικοί αναφέρουν ότι στην περιοχή αυτή ήταν χτισμένη η Αρχαία Πέλιννα, μια πλούσια ακρόπολη που άκμασε την εποχή του Φιλλίπου του Β’, τα τείχη της οποίας μπορούμε να δούμε ακόμη και σήμερα.
Στο πίσω μέρος του αρχαίου οικισμού υπάρχει ένα κυκλικό βύθισμα, γνωστό στους ντόπιους ως «Ζουρ – Παπά» ή «Βούνστμα», διαμέτρου 400 περίπου μέτρων και άλλων τόσων μέτρων βάθους.
Σύμφωνα με διηγήσεις των γεροντότερων υπάρχουν πολλοί θρύλοι γύρω από τη δημιουργία αυτού του βυθού.
Ένας από τους επικρατέστερους θρύλους από τον οποίο κιόλας έχει πάρει και το όνομά του, Ζουρ – παπά, (σημαίνει τρελός παπάς), αναφέρει ότι στην περιοχή εκείνη γινόταν ένας γάμος στην πλατεία του χωριού.
Ένας παπάς πάντρευε τη μια του κόρη, την ομορφότερη. Όταν την είδε στον χορό, του άρεσε τόσο πολύ που άρχισε να κάνει ανήθικες σκέψεις.
Ξαφνικά την πλησίασε, την άρπαξε και, την ίδια στιγμή τη φίλησε.
Αυτοστιγμεί, όλο το χωριό βυθίστηκε και μόνο η εκκλησία έμεινε άθικτη στην άκρη του γκρεμού.
Σίγουρα πρόκειται για θρύλο που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα όμως όποιος δει από κοντά τον βυθό, εντυπωσιάζεται κι έχει την αίσθηση ότι κάτι υπερφυσικό και ανεξήγητο συνέβη εκεί.
Βασίλης Μπαντής
Μαθητής Δημ. σχολείου Ταξιαρχών
Το φαινόμενο των Δολινών-η Δολίνη Πετροπόρου
(αρχαίο Πελινναίο) με τους θρύλους και τις παραδόσεις της
Από τον Γιώργο Ηλ. Ζιάκα
Οι Δολίνες που συναντούμε στις Ελληνικές οροσειρές, όπως στις
άλλες των άλλων χωρών, είναι κλειστές μικρές λεκάνες-χοάνες, που
σχηματίστηκαν (και εξακολουθούν να σχηματίζονται περιορισμένα τώρα) σε
ασβεστολιθικά πετρώματα, όταν κάτω από αυτά ενυπάρχουν σπήλαια, που
ακουμπούν σε πηγαία ή λιμνάζοντα νερά.Αυτά τα σπήλαια-κάτω από τη φθοροποιό δύναμη των υδρατμών και της υγρασίας-αρχίζουν να “τρώγονται” στα τοιχώματά τους και την οροφή, οπότε έχουμε κατακρήμνιση ολόκληρου του σπηλαίου και αφανισμού αυτού μέσα στο βάθος του νερού.
Αυτές οι λεκάνες-χοάνες είναι ως εκ τούτου εγκατακρημνισιγενείς. Στον Ελλαδικό χώρο αυτό το γεωολογικό φαινόμενοι είναι συνηθισμένο εξ αιτίας των ασβεστολιθικών
πετρωμάτων, από τα οποία-κατά κύριο λόγο-συντίθενται οι Ελληνίδες οροσειρές.
Πολύ γνωστές είναι οι Δολίνες στις ασβεστολιθικές κυρίως οροσειρές του Παρνασσού, της Γκιώνας, των Βαρδουσίων στην Ηπειρωτική Ελλάδα και στις οροσειρές της Κρήτης και της Χίου στη νησιωτική Ελλάδα.
Εντυπωσιακότερη όμως και ίσως η πιο μεγάλη στον Ελλαδικό χώρο (Πλάτος περί τα 300
μέτρα και βάθος περί τα 270 μέτρα) είναι η Δολίχη του Πετροπόρου στο Νομό Τρικάλων.
Βρίσκεται λίγα μέτρα πριν την απόληξη της ασβεστολιθικής αυτής οροσειράς στα αγροκτήματα του πετροπόρου και
που ξεκινάει από Βορειοδυτικά και κατευθύνεται μεσηβρινά, στη βόρεια ατείχιστη πλευρά του Κάστρου-Φρουρίου του αρχαίου Πελινναίου, της πλούσιας και δοξασμένης αυτής αρχαίας πολιτείας της Εστιαιώτιδας της πιο σταθερής φίλης και συμμάχου πολιτείας του Βασιλιά των Μακεδόνων, Φίλιππος Β' και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Χρυσά κτερίσματα, αγάλματα, ενεπίγραφες στήλες, νομίσματα, το κάστρο της, τα θεμέλια Δημοσίων Κτιρίων κ.α.
Ειναι η αρχαία πολιτεία που μας έδωσε αρχαίους ολυμπιονίκες και πυθιονίκες (ο Φρικίας ο Πελινναίος νίκησε σε αγώνα
οπλίτη δρόμου στην 68η Ολυμπιάδα το 508 π.Χ. Και πάλι πρώτος στην 69η Ολυμπιάδα του 504 π.Χ., σε αγώνα οπλίτη δρόμου.
Ο Ιπποκλής ο Πελινναίος, γιος του Φρικία ήρθε πρώτος στην 22η Πυθιάδα του 498 π.Χ., σε αγώνα διαύλου, πρώτος σε
αγώνα δρόμου στην 72η Ολυμπιάδα του 492 π.Χ., και πάλι πρώτος σε οπλίτη δρόμο στην 73η Ολυμπιάδα το 488 π.Χ.
Ο γράφων μετέφρασε έμμετρα τον 10ο πυθιόνικο του Πινδάρου, που αναφερεται στον Πυθιονίκη Ιπποκλή και Ολυμπιονίκη Φρικία και διοργάνωσε με τον Γυμναστικό Σύλλογο Τρικάλων: Παντρίκκαιος αθλητικός αγώνας προς τιμήν του Ιπποκλή και Φρικία το 1973 στο Στάδιο Τρικάλων, στα πλαίσια των Πολιτιστικών Εκδηλώσεων.
ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΑ ΤΡΙΚΚΗΣ
Τα δε χρυσά του Πελινναίου - που διέσωσε ο γράφων και τιμήθηκε με την ηθική αμοιβή της “Πλήρης ευαρέσκειας” από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και με επαίνους από την ΙΒ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Θεσσαλίας-αποτελούν μοναδικά σύνολα άριστης Χρυσοχοϊκής Τέχνης (ολόχρυσα περιδέραια με ανάγλυφες ανθρώπινες παραστάσεις και πολυτίμους λίθους, ολόχρυσα βραχιόλια με πολυτίμους λιθους, ολόχρυσα δαχτυλίδια με πολυτίμους λίθους, ολόχρυσα ενώτια σε σχήμα διφρου άρματος με πολύτιμους λίθους, χρυσά στεφάνια κ.α.).
Δίπλα από τους τάφους με τα χρυσά κτερίσματα ο γράφων εντόπισε και Νεολιθικό οικισμό της 6ης Χιλιετίας π.Χ. Πανάρχαιη συνεπώς η ζωή της περιοχής αυτής μέχρι τα ύστερα Ρωμαϊκά Χρόνια.
Και τώρα για τη Δολίνη. Μη μπορώντας να εξηγήσουν το γεωολογικό αυτό φαινόμενο οι κάτοικοι των γύρω χωριών έπλαθαν διαφόρους μύθους.
Ενας απ' αυτούς ο Επικρατέστερος ήταν η κατάρα-εκδίκηση του Θεού, προς τον Ιερέα της Πα-
λαιάς Εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής που βρισκόταν στην άκρη όπου απλώνεται σαν φό- βητρο η κατακρημνισθείσα ασβεστολιθική βουνο-σειρά με τις θρυμματισμένες πέτρες, την
παράξενη και οργιώδη βλάστηση, έλεγαν λοιπόν οι παλαιότεροι κάτοικοι ότι ο ιερέας προσπάθησε να βιάσει τη νεοκόρο.
Τούτο το ανοσιούργημα ο υπέρτατος Κριτής-Δημιουργός δεν το συγχώρεσε και κατακρήμνισε το χώρο αυτό μαζί με τον Πανταίο.
Την Σλαβόθετη ονομασία “Ζουρ η Ζερ Παπά” θελήσαν να την αποδώσουν οι κάτοικοι στο ότι ήταν “Ζούρτος” ο παπάς.
Δεν ευσταθούν-αντικειμενικά αυτές οι απόψεις.
Ωστόσο επεκράτησαν σε πολλούς κατοίκους.
Και επειδή το μέρος είναι καταραμένο και τρέφει “μαλλιαρά ψάρια” και κρύβει πολλά
μυστήρια, που απορροφούν κάθε κακό, όσοι τύχαινε να αρρωσταίνουν από διάφορους νόσους, έπαιρναν από τον ασθενή μαντήλια, πουκάμισα, φανέλλες, μαντήλες γυναικείες, μαξιλάρια και το σούρουπο με επιφύλαξη κάποιοι από τους συγγενείς του ασθενούς κατέβαιναν το βάραθρο αυτό από ένα και μοναδικό στενό μονοπάτι και έδεναν τα αντικείμενα αυτά στα κλωνάρια των περίεργων αραποιτιών, κυρίως που μη δεχόμενες ηλιακές ακτίνες φτιάχνουν λεπτούς κορμούς, που ο ένας ενώνεται με έναν άλλο παρακείμενο και δημιουργούν περίπλοκα στριφτάρια.
Πίστευαν έτσι ότι οι αρρώστιες θα απορροφηθούν από τη Χοάνη.
Όποιος τολμούσε να αγγίξει ένα από τα παραπάνω “αφιερώματα” θα μολύνονταν από αρρώστιες-προκαταλήψεις - δεισιδαιμονίες και άλλα.
Ο γράφων-στη δεκαετία του 1960-κατέβηκε, έλυσε όλα αυτά τα κουρέλια-μαντήλια μπροστά στα έκπληκτα μάτια των κατοίκων που κοιτούσαν από ψηλά.
Γιώργος Ζιάκας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου