Όταν ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ χαρτογραφούσε τα νησιά του Αιγαίου

  Η Πάρος, 330 χρόνια πριν. Σπάνιος χειρόγραφος χάρτης (1687)
από τη Συλλογή Δωρεάς Τρικόγλου της Βιβλιοθήκης ΑΠΘ.

Άγνωστοι χειρόγραφοι χάρτες του κυκλαδικού αρχιπελάγους, χαρτογραφημένοι από Γάλλους μηχανικούς και ναυτικούς πριν από 330 χρόνια, έπειτα από εντολή του Λουδοβίκου ΙΔ΄ (1687), φυλάσσονται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ήταν κρυμμένοι στα ράφια της κεντρικής βιβλιοθήκης εδώ και 40 χρόνια, αλλά αποκαλύφθηκαν και τεκμηριώθηκαν μόλις πρόσφατα στη συλλογή δωρεάς Τρικόγλου, όταν έπεσαν στα χέρια ειδικών που εκτίμησαν τον μοναδικό παγκοσμίως χαρτογραφικό θησαυρό.

Τα σπάνια χαρτογραφικά ντοκουμέντα, ιδιαίτερης ιστορικής αξίας, φωτίζουν τα πολιτικά σχέδια του «βασιλιά Ηλιου» στο κυκλαδικό αρχιπέλαγος σε μία από τις σημαντικότερες περιόδους της Ευρώπης: της μεγάλης και φθοροποιού πολεμικής εμπλοκής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εναντίον του «Ιερού Συνασπισμού Linz» η κατάληξη της οποίας ήταν η Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1683 - 1699). Έργο υψηλής αισθητικής χαρακτηρίζουν οι ερευνητές το άγνωστο χαρτογραφικό υλικό της συλλογής Τρικόγλου. Αποτελείται από συνολικά 16 χειρόγραφους χάρτες σε φύλλα μεγάλων διαστάσεων 95x60, δεμένους σε τόμο. Απεικονίζουν τα νησιά των Κυκλάδων, Νάξο, Πάρο, Σίφνο, Μήλο, Ίο, Αντίπαρο, Κίμωλο, Πολύαιγο, Φολέγανδρο, Σίκινο, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κέρο, Κουφονήσια, καθώς και τα Κύθηρα με την Ελαφόνησο σε πρωτόγνωρες μεγάλες κλίμακες για τη νησιωτική χαρτογραφία του Αιγαίου της εποχής. Οι χάρτες συμπληρώνονται από έξι φύλλα με 25 οριζόντιες όψεις ακτογραμμών στρατηγικού ενδιαφέροντος των νότιων ακτών της Πελοποννήσου, της Ζακύνθου, των Κυκλάδων αλλά και του κόλπου της Τύνιδας και της Σαρδηνίας, σχεδιασμένες –υπό κλίμακα– από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η χαρτογράφηση του Αιγαίου για το γαλλικό Παλάτι, όπως διαπιστώθηκε κατά την τεκμηρίωσή του, ολοκληρώθηκε μέσα σε περίπου δύο χρόνια (1685 - 1687), έπειτα «από μυστικές διαταγές και προδιαγραφές που δόθηκαν από τον Λουδοβίκο ΙΔ΄ στους ναυτικούς και μηχανικούς του». Στόχος τους ήταν να καταγράψουν λεπτομερώς τις θαλάσσιες στρατηγικές τοποθεσίες της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου, στον χώρο όπου εκτείνονται οι παλιότεροι γνωστοί γεωστρατηγικοί ναυτικοί «σταθμοί» (σκάλες) της Γαλλίας στο Λεβάντε (Echelles du Levant).

Οι χειρόγραφες απεικονίσεις του αρχιπελάγους βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη, χάρη στη δωρεά του Ελληνοαιγύπτιου συλλέκτη Ιωάννη Τρικόγλου, που κατέληξε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο το 1977. Βγαίνουν πρώτη φορά στη δημοσιότητα, παρουσία του γενικού προξένου της Γαλλίας Philippe Ray, σε κοινή εκδήλωση του ΑΠΘ και του Δήμου Θεσσαλονίκης, με αφορμή τη συνεργασία τους για θέματα βιβλιοθηκών, αρχείων και συλλογών.

Το Σύμφωνο Συνεργασίας θα υπογράψουν ο πρύτανης του ΑΠΘ Περικλής Μήτκας και ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης την Τετάρτη 25 Ιανουαρίου, στις 19.00, στο δημαρχιακό μέγαρο. Για το άγνωστο χαρτογραφικό έργο θα μιλήσει ο καθηγητής Χαρτογραφίας Ευάγγελος Λιβιεράτος. Παρεμβάσεις θα κάνουν ο ακαδημαϊκός Μιχαήλ Τιβέριος, ο καθηγητής Ιστορίας Ιωάννης Χασιώτης και ο αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του ΑΠΘ, καθηγητής Ιωάννης Τζιφόπουλος.

Πηγή: Γ. Μυρτσιώτη, Καθημερινή