To Αρχαίο DNA ξαναγράφει ένα νέο κεφάλαιο της ευρωπαϊκής προϊστορίας

Οι σύγχρονοι ερευνητές του αρχαίου DNA «ξαναγράφουν» ένα από τα βασικά κεφάλαια της ευρωπαϊκής προϊστορίας. Νέα μελέτη διεθνούς διεπιστημονικής ομάδας αποδεικνύει με βεβαιότητα ότι οι πρώτοι νεολιθικοί Βορειοευρωπαίοι αγρότες, στους οποίους οφείλεται η εξάπλωση της γεωργίας σε όλη την Ευρώπη, ήταν μετανάστες από τη Βόρεια Ελλάδα και τη Δυτική Τουρκία. Μετακινήθηκαν μαζικά μέσω των Βαλκανίων πριν από 7.500 χρόνια, εγκαταστάθηκαν σε βόρειες περιοχές τις οποίες μέχρι τότε κατοικούσαν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες, διέδωσαν ιδέες, νέες στρατηγικές επιβίωσης και έβαλαν τον πρώτο «σπόρο» για την εξέλιξη της αγροτικής οικονομίας.


Τα πρώτα πλήρη γονιδιώματα νεολιθικών αγροτών, τρία από την Ελλάδα και δύο από την Τουρκία, κλείνουν κάθε χαραμάδα αμφιβολίας. Τα αποτελέσματα των αναλύσεών τους που αποδεικνύουν γενετικά την ενιαία καταγωγή των πρώτων Ευρωπαίων νεολιθικών αγροτών και των αγροτών του Αιγαίου, δημοσιεύει το επιστημονικό περιοδικό «Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America». Κυκλοφορεί αύριο με την υπογραφή 40 επιστημόνων (30 ξένων και 10 Ελλήνων) που διενέργησαν την έρευνα με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Μάιντς (Γερμανία) και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

«Την τελευταία πενταετία, με τη ραγδαία εξέλιξη της παλαιογενετικής έρευνας, η μία δημοσίευση διαδέχεται την άλλη, που αναθεωρεί ή επιβεβαιώνει παλαιές και πρόσφατες θεωρίες», αναφέρει στην «Κ» η Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. «Η πρόσφατη», εξηγεί, «όχι μόνο επιβεβαιώνει ότι οι πρώτοι Βορειοευρωπαίοι αγρότες ήταν μετανάστες από το Αιγαίο, δείχνει ταυτόχρονα ότι ο δρόμος της μετανάστευσης προς την Ευρώπη παραμένει ίδιος επί εκατοντάδες αιώνες, με την Ελλάδα να αποτελεί σταυροδρόμι. Και μια τρίτη διαπίστωση που απασχολεί τους ερευνητές περισσότερο από έναν αιώνα: Τελικά, μετακινούνταν οι άνθρωποι μεταφέροντας τις ιδέες». Η παλαιογενετική μελέτη με γονιδιακή ανάλυση βασίστηκε στην αλληλούχιση ολόκληρου DNA νεολιθικών σκελετών από τρεις διαφορετικές ελληνικές αρχαιολογικές θέσεις (Παλιάμπελα Κολινδρού, Ρεβένια Κορινού και Κλείτο Κοζάνης) καθώς και σε γενετικό υλικό από τη θάλασσα του Μαρμαρά (θέση Μπάρτσιν).

Οι μετακινήσεις των αγροτών ξεκίνησαν πριν από 8.500 χρόνια από την Ανατολία, πριν από 7.500 χρόνια από τον ελλαδικό χώρο, συνεχίστηκαν ανά 500 με 1.000 χρόνια μέχρι πριν από 4.000 - 3.500 χρόνια, οπότε κάνει την εμφάνισή της η γεωργία στη Σκανδιναβία και τη Μ. Βρετανία. Στη διάρκεια της μετακίνησής τους συναντήθηκαν με κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες που ζούσαν στην Ευρώπη. «Αντάλλαξαν την πολιτιστική κληρονομιά και τη γνώση τους, αλλά σπάνια αντάλλασσαν συζύγους. Στην αρχή τουλάχιστον. Μόνο έπειτα από αιώνες ο αριθμός των επαφών αυξάνεται», σχολιάζει ο ανθρωπολόγος καθηγητής Joachim Burger, που συνδιευθύνει την έρευνα.

Στη νέα πατρίδα, οι Νότιοι με σκούρα μάτια, λευκό δέρμα και με δυσανεξία στη γλακτόζη και τη γλουτένη μεταδίδουν την έννοια της μόνιμης εγκατάστασης, την εξημέρωση ζώων και φυτών, που οδήγησαν σε βαθιές κοινωνικές αλλαγές συμπεριλαμβανομένων της αύξησης του πληθυσμού, της εμφάνισης νέων ασθενειών, της δημιουργίας των πόλεων. Η μόνιμη εγκατάσταση, η γεωργία και η κτηνοτροφία ήταν διαδεδομένες ήδη πριν από 10.000 χρόνια στη λεγόμενη Εύφορη Ημισέληνο (σύγχρονη περιοχή Τουρκίας, Συρίας, Ιράν και Ιράκ). «Εάν οι πρώτοι αγρότες ήρθαν τελικά από αυτήν την περιοχή δεν έχει ακόμη αποδειχθεί, αλλά σίγουρα οι νεολιθικοί αγρότες από το βόρειο Αιγαίο αποίκισαν την Ευρώπη σε σύντομο χρονικό διάστημα», διευκρινίζει η κ. Παπαγεωργοπούλου.

«Απομένουν ακόμη πολλές λεπτομέρειες προς διερεύνηση και χωρίς αμφιβολία θα υπάρξουν εκπλήξεις», συμπληρώνει. «Ωστόσο, αυτό που αφορά τη γενική ιδέα για το πώς η γεωργία εξαπλώθηκε στην Ευρώπη, έχει σε μεγάλο βαθμό διαλευκανθεί»!

H πρώτη, παγκοσμίως, έκθεση για το «Αρχαίο DNA - παράθυρο στο παρελθόν και στο μέλλον» παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Θα διαρκέσει έως το φθινόπωρο.


ΓΙΩΤΑ ΜΥΡΤΣΙΩΤΗ / Πηγή: Η Καθημερινή