Πώς ο Αλέξανδρος αντιμετώπισε τους διεκδικητές του θρόνου μετά τη δολοφονία του Φιλίππου

Ο βασιλιάς Φίλιππος της Μακεδονίας δολοφονήθηκε καθώς έμπαινε στο θέατρο της Πέλλας, από τον επικεφαλής της προσωπικής του ασφάλειας, τον Παυσανία, ο οποίος τον κάρφωσε με το ξίφος του. Αμέσως μόλις απομακρύνθηκε το πτώμα του Φιλίππου και αποκαταστάθηκε σε κάποιο βαθμό η τάξη, ο Αντίπατρος με θαυμαστή ταχύτητα, παρουσίασε τον Αλέξανδρο ενώπιον του μακεδονικού στρατού, που τον ανακήρυξε αμέσως βασιλιά. Ανάμεσα στους πρώτους ευγενείς που δήλωσαν υποταγή στον νέο μονάρχη ήταν ο συνονόματος του, Αλέξανδρος από τη Λυγκηστίδα, ένας από τους τρεις γιους του Αερόπου. Πολλοί ιστορικοί έχουν αναφέρει ότι οι γιοι του Αερόπου είχαν αξιώσεις στο θρόνο. Ωστόσο, αυτή η άποψη αμφισβητείται με πολύ πειστικά επιχειρήματα.

Οι αντίπαλοι του θρόνου 

Θεωρείται πολύ αμφίβολο, αυτοί οι αδελφοί από τη Λυγκηστίδα να είχαν πράγματι βασιλική καταγωγή. ‘Ισως απλά, ανήκαν στην αριστοκρατία. Ακόμη όμως κι αν είχαν βασιλική καταγωγή, το απομακρυσμένο ορεινό βασίλειο της Λυγκηστίδας ήταν απίθανο να διέθετε κάποιον διεκδικητή υψηλότερης κοινωνικής θέσης από τους εν ζωή άρρενες Αργεάδες. Με εξαίρεση ένα σύντομο διάστημα σφετερισμού από τον Πτολεμαίο της Αλωρού, η δυναστεία των Αργεαδών κυβερνούσε την Πέλλα από τις αρχές του 5ου αιώνα.

Ο Αλέξανδρος ααπό τη Λυγκηστίδα και οι δύο αδελφοί του δεν ήταν, συνεπώς εκ πρώτης όψεως, σοβαροί αντίπαλοι για το θρόνο. Από την άλλη πλευρά, ένα απόσπασμα στον Πλούταρχο (Ηθικά) τους συνδέει με έναν άνδρα, ο οποίος σίγουρα ήταν: «Μετά τον θάνατο του Φιλίππου ολόκληρη η Μακεδονία έβραζε κάτω από την επιφάνεια, υπολογίζοντας στον Αμύντα και τους γιους του Αερόπου» Αυτός ο Αμύντας ήταν εξάδελφος του Φιλίππου, γιος του μεγαλύτερου αδερφού του, του Περδίκκα, τον οποίο  λίγο πριν τον θάνατο του πάντρεψε με την Κυνάνη, την κόρη που απέκτησε από την Αυδάτα της Ιλλυρίας.

Ο Αμύντας δεν ήταν μόνο Αργεάδας με σοβαρά διαπιστευτήρια για το ρόλο του διεκδικητή, αλλά κατά πάσα πιθανότητα και ενεργός δολοπλόκος, με τη βοήθεια των Βοιωτών, για την εν καιρώ ανάληψη της εξουσίας. Μια τέτοια συνωμοσία θα προσέλκυε φυσιολογικά την υποστήριξη των εξωτερικών βασιλείων και εδώ είναι που, όπως φαίνεται, εισέρχονται οι γιοι του Αερόπου, μάλλον ως διεκδικητές από μόνοι τους.

Ο Αμύντας και οι γιοι του Αερόπου 

Ο Αμύντας δεν θεωρείται πιθανό να ήταν υπεύθυνος για τη δολοφονία του Φιλίππου. Μέχρι το θάνατο του, φαίνεται ότι περνούσε ήρεμη και αρκετά ευτυχισμένη ζωή στην αυλή.  Αυτό που τον έκανε να φανεί επικίνδυνος στα μάτια του Αλέξανδρου ήταν μάλλον ο γάμος του με την Κυνάνη. Αν μπορούσε ο Φίλιππος, έστω και καθυστερημένα να θεωρεί τον Αμύντα αναπληρωτή διάδοχο του θρόνου, τότε μπορούσαν να το κάνουν αυτό και άλλοι. Οι γιοι του Αερόπου ήταν γνωστοί φίλοι και συνεργάτες του.

Οι εκκαθαρίσεις του Αλέξανδρου 

Οι εκκαθαρίσεις στις οποίες προέβη ο Αλέξανδρος, πριν την αναχώρηση του από  την Ευρώπη, είτε σε βάρος συγγενών της Κλεοπάτρας, είτε δικών του, αποσκοπούσαν συγκεκριμένα στην εξάλειψη του κιινδύνου εξέγερσης, και ειδικά των αντιπάλων διεκδικητών του θρόνου. Μόλις δολοφονήθηκε ο Φίλιππος, ο Αλέξανδρος από τη Λυγκηστίδα, συνειδητοποίησε αμέσως πόσο ευάλωτη ήταν η θέση του. Χωρίς να χάσει στιγμή φόρεσε τον θώρακά του και συνόδευσε τον μέγα Αλέξανδρο στο παλάτι.

Η κατηγορία συνωμοσίας 

Ο βασιλιάς δεν έχασε χρόνο να εγκαλέσει τους δύο αδερφούς του με την κατηγορία της συνωμοσίας. Αργότερα εκτελέστηκαν στον τάφο του Φιλίππου. Με την κίνηση αυτή ο Αλέξανδρος όχι μόνο επέρριψε ευθύνη για το θάνατο του πατέρα του αλλού, αλλά απαλλάχτηκε και από δύο γνωστούς υποστηρικτές του Αμύντα. Τον Αλέξανδρος από τη Λυγκηστίδα τον ξεφορτώθηκε μερικά χρόνια αργότερα. Μάλιστα, δεν κινήθηκε αμέσως εναντίον των βασικών υποψηφίων για το θρόνο – του Αμύντα και του νεογέννητου γιου της Κλεοπάτρας, του Καράνου – διότι θα είχε προκληθεί η αλγεινή εντύπωση, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ότι ο Αλέξανδρος προχώρησε σε δυναστική εκκαθάριση σχεδόν πριν κρυώσει το πτώμα του πατέρα του.

Το διάγγελμα του Αλέξανδρου στους Μακεδόνες 

Η επόμενη κίνηση του Αλέξανδρου ήταν να απευθυνθεί στο «μακεδονικό λαό» ή σε όσους μπόρεσε να συγκεντρώσει στις Αιγές. Τους διαβεβαίωσε ότι «ο βασιλιάς άλλαξε μόνο κατ’όνομα και ότι το κράτος θα λειτουργεί με βάση αρχές όχι λιγότερο αποτελεσματικές από εκείνες της διακυβέρνησης του πατέρα του», μια κάπως διφορούμενη διατύπωση. Επίσης, ανακοίνωσε την κατάργηση όλων των δημόσιων υποχρεώσεων των πολιτών εκτός από τη στρατιωτική θητεία. Με άλλα λόγια οι Μακεδόνες πολίτες θα εξαιρούνταν από την άμεση φορολόγηση.

Η απόφαση του αυτή ήταν σαφής προσπάθεια εξασφάλισης της λαϊκής στήριξης. Αφού καθησύχασε τους πολίτες, ο Αλέξανδρος προχώρησε σε ακρόαση ξένων πρεσβειών. Ήταν ζωτικής σημασίας να εξασφαλίσει την αναγνώριση και υποστήριξη τους: η θέση του ως ηγεμόνα της συμμαχίας εξαρτιόταν από αυτό. Ωστόσο, δεν χρειαζόταν να ανησυχεί. Αφού άκουσαν προσεκτικά τον λόγο του, οι παρόντες πρέσβεις τον επιδοκίμασαν χωρίς ενδοιασμούς.  Αφού ισχυροποίησε ακόμη περισσότερο τη θέση του, ανακάλεσε όλους τους στενούς φίλους του από την  εξορία και τους διόρισε σε θέσεις κλειδιά. Είχε κάθε  λόγο να ενεργήσει γρήγορα. Η είδηση του θανάτου του Φιλίππου θα πυροδοτούσε ένα γενικό κύμα εξέγερσης, καθώς πολλές πόλεις θα θεωρούσαν την ευκαιρία κατάλληλη για να ανακτήσουν τη χαμένη ελευθερία τους.




Βιβλιογραφία: Αλέξανδρος ο Μακεδόνας, ο μέγας στρατηλάτης της ιστορίας, Peter Green, εκδόσεις Διόπτρα.