Κύπρος: Από το Πραξικόπημα στην Εισβολή

Το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, που εκδηλώθηκε στις 15 Ιουλίου 1974, ήταν αιματηρό και χρειάστηκε δύο ημέρες για να επικρατήσει πλήρως. Σε συνδυασμό με τη διαφυγή του Μακαρίου, δεν άφησε τους χουντικούς συνωμότες να χαρούν τον «θρίαμβό» τους. Την αρχική ευφορία διαδέχθηκε η αμηχανία και στη συνέχεια η ανησυχία και η αναστάτωση. Τα γεγονότα είχαν λάβει διαφορετική τροπή απ’ ότι υπολόγιζαν.

Στις 16 Ιουλίου ο Μακάριος πέταξε με βρετανικό αεροπλάνο στη Μάλτα και από εκεί στο Λονδίνο το βράδυ της ίδιας ημέρας. Την επομένη, 17 Ιουλίου, ο Μακάριος έγινε δεκτός από τον Βρετανό πρωθυπουργό Χάρολντ Γουίλσον και τον υπουργό Εξωτερικών Τζέιμς Κάλαχαν, ηγετικά στελέχη του Εργατικού Κόμματος, που κυβερνούσε εκείνη την περίοδο τη Μεγάλη Βρετανία. Και οι δύο τον διαβεβαίωσαν ότι η Μεγάλη Βρετανία εξακολουθεί να τον αναγνωρίζει ως τον νόμιμο πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ωστόσο, την ίδια ημέρα, δέχονται για διαβουλεύσεις και τον Τούρκο πρωθυπουργό Μπουλέντ Ετσεβίτ, ο οποίος τους προτείνει να αναλάβουν κοινή δράση Τουρκία και Μεγάλη Βρετανία ως εγγυήτριες δυνάμεις στην Κύπρο. Οι Βρετανοί απορρίπτουν την εισήγηση Ετσεβίτ και ταυτόχρονα τον αποτρέπουν να αναλάβει οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο. Η δήλωσή τους ήταν σε επίπεδο ευχολογίου, αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα, δηλαδή την τουρκική εισβολή της 20ης Ιουλίου.

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Κίσινγκερ

Στις 17 Ιουλίου δραστηριοποιείται έντονα και ο αμερικανικός παράγων, που φαίνεται αρχικά να έχει υποτιμήσει το θέμα, καθώς είναι απασχολημένος με σοβαρότερα πράγματα (Σκάνδαλο Γουοτεργκέιτ, σχέσεις με Σοβιετική Ένωση, ασφάλεια Ισραήλ κ.ά). Ο Υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ αναθέτει στον υφυπουργό του Τζόζεφ Σίσκο να μεταβεί στο Λονδίνο, την Άγκυρα και την Αθήνα, για την αποφυγή πολεμικών ενεργειών. Τον συνοδεύει ο βοηθός Υπουργός Άμυνας Ρόμπερτ Έλσγουορθ. Το κατεστημένο της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής είχε πάρει την απόφαση να μην παρέμβει δυναμικά. «Δεν θα μπορέσουμε να συγκρατήσουμε την Τουρκία, αν σημειωθεί και νέα ανάφλεξη στο νησί» είχε δηλώσει στις 23 Ιανουαρίου του 1968 ο Σάιρους Βανς, σε συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου.Στις 18 Ιουλίου ο Σίσκο και η συνοδεία του φθάνουν στην Αθήνα και συναντώνται με τον άχρωμο πρωθυπουργό της χούντας Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο, πρωί και απόγευμα. Στην πρωινή σύσκεψη παρών ήταν και ο ισχυρός ανήρ του καθεστώτος, ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης, ο οποίος αποχώρησε οργισμένος με τη φράση «Αν οι Τούρκοι θέλουν πόλεμο θα τον έχουν», όταν δέχθηκε πιέσεις από τον Σίσκο για παραχωρήσεις στους Τουρκοκυπρίους. Το βράδυ της ίδιας ημέρας φθάνει η πληροφορία στην Αθήνα για στρατιωτικές κινήσεις στις τουρκικές ακτές απέναντι από την Κύπρο. Η πληροφορία αυτή δεν ανησυχεί την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων, η οποία την εντάσσει στα συνήθη για την εποχή στρατιωτικά γυμνάσια των Τούρκων. Πάντως, λαμβάνει κάποια πρώτα μέτρα, με την αποστολή δύο υποβρυχίων στ’ ανοιχτά της Ρόδου κι ενός σμήνους αεροσκαφών F-84 στην Κρήτη. Στην Άγκυρα, οι εφημερίδες καλλιεργούν κλίμα πολεμικό. Στη μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα Χουριέτδημοσιεύεται το ανθελληνικό ποίημα Kin (Το Μίσος):

Το Μισος
Οσο υπαρχει ο προστυχος ο Ελληνας σ’ αυτο τον κοσμο
δε βγαινει μα τον Αλλαχ αυτο το μισος απο μεσα μου.
Σαν στεκομαι και τον κοιταζω τον σκυλο
δε βγαινει μα το θεο αυτο το μισος απο μεσα μου,
χιλιων γκιαουρηδων τα κεφαλια δεν σβηνουν ενα μισος.
Εκδικηση να παρω ειναι ο μοναδικος μου στοχος
σαν αναμετρηθω στης μαχης το πεδιο
χιλιων γκιαουρηδων τα κεφαλια να κλαδεψω σε μια μερα
δε βγαινει μα το θεο αυτο το μισος απο μεσα μου,
χιλιων γκιαουρηδων τα κεφαλια δεν σβηνουν ενα μισος.
Τα κεφαλια τριαντα χιλιαδων να πολτοποιουσα
Τα δοντια δεκα χιλιαδων με την ταναλια να εβγαζα
εκατο χιλιαδων τα πτωματα να σκορπουσα στις ρεματιες
δε βγαινει μα το θεο αυτο το μισος απο μεσα μου,
χιλιων γκιαουρηδων τα κεφαλια δεν σβηνουν ενα μισος.
Ο κοσμος ολος ξερει ποσο ανωτερος ειναι ο Τουρκος
και ποση κακοηθεια φωλιαζει στο μυαλο του Ελληνα
πεντε χιλιαδων τα πτωματα να εκαιγα στους κλιβανους
δε βγαινει μα το θεο αυτο το μισος απο μεσα μου,
χιλιων γκιαουρηδων τα κεφαλια δεν σβηνουν ενα μισος.
Σαραντα χιλιαδες τους να σουβλιζα με την λογχη μου,
ογδοντα χιλιαδες τους να εστελνα στη κολαση
εκατο χιλιαδες τους να κρεμουσα στο σκοινι
δε βγαινει μα το θεο αυτο το μισος απο μεσα μου,
χιλιων γκιαουρηδων τα κεφαλια δεν σβηνουν ενα μισος!

Ο Μακάριος στο Σ.Α. του ΟΗΕ

Στις 19 Ιουλίου, ο Μακάριος φθάνει στη Νέα Υόρκη και το απόγευμα της ίδιας ημέρα απευθύνεται ενώπιον του συνεδριάζοντος Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και αναφέρεται στη διαμορφωθείσα κατάσταση στη Κύπρο.Ο Μακάριος καταγγέλλει το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών για παραβίαση της ανεξαρτησίας και της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας και, μεταξύ άλλων, τονίζει:

Καλω το Συμβουλιο Ασφαλειας να χρησιμοποιησει ολους τους τροπους και εις την διαθεσιν του μεσα, ωστε η συνταγματικη ταξις εν Κυπρω και τα συνταγματικα δικαιωματα του λαου της Κυπρου να αποκατασταθουν ανευ καθυστερησεως […] Το πραξικοπημα της ελληνικης χουντας ειναι μια εισβολη και εκ των συνεπειων της θα υποφερει ολος ο λαος της Κυπρου, αμφοτεροι Ελληνες και Τουρκοι […] Το Συμβουλιον Ασφαλειας πρεπει να καλεσει το στρατιωτικον καθεστως της Ελλαδος να ανακαλεση εκ Κυπρου τους Ελληνας αξιωματικους […] και να θεση τερμα εις την εισβολην αυτου εις Κυπρον…

Την ίδια περίπου ώρα που ο Μακάριος μιλούσε ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας, ο Σίσκο συναντούσε στην Άγκυρα την τουρκική ηγεσία. Ο Ετσεβίτ του επισημαίνει ότι συνεδριάζει το υπουργικό συμβούλιο για τη λήψη αποφάσεων. Ο Σίσκο καταλαβαίνει ότι οι Τούρκοι είναι αποφασισμένοι να δράσουν και προσπαθεί να κερδίσει χρόνο. Στις 4 το πρωί της 20ης Ιουλίου ο Τούρκος πρωθυπουργός του ανακοινώνει ότι η Τουρκία θα επέμβει στην Κύπρο. Τα τουρκικά αποβατικά ήδη έχουν ξεκινήσει από τη Μερσίνα, με προορισμό την περιοχή της Κερύνειας…
ΠΗΓΗ https://kokkinoslawfirm.com