Η Θεά των Νεφελών και ο Ορφικός Ύμνος των Νεφελών

Αέρινες νεφέλες, που τρέφετε τους καρπούς και περιπλανιέστε στον ουρανό, γεννήτριες των βροχών, που οδηγείστε ανά τον κόσμο με τις πνοές των ανέμων..

Θεά των Νεφελών, σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, ήταν η Νεφέλη, η οποία δημιουργήθηκε από το Δία κατ’ εικόνα της Ήρας, όταν ο ασεβής βασιλιάς των Λαπιθών της Θεσσαλίας, ο Ιξίονας, κατά τη διάρκεια της φιλοξενίας του στον Όλυμπο, πόθησε τη βασίλισσα των θεών, την Ήρα. Ο Δίας για να τον δοκιμάσει, του έστειλε τη Νεφέλη με τη μορφή της Ήρας και από την ένωσή τους προέκυψε το γένος των Κενταύρων. Ο αγνώμονας Ιξίονας εκδιώχθηκε από τον Όλυμπο, αφού πρώτα κεραυνοβολήθηκε από το Δία, ο οποίος τον τιμώρησε δίνοντας εντολή στον Ερμή να τον δέσει σε πύρινο τροχό μαζί με φίδια στα Τάρταρα.


Η Νεφέλη, η οποία θεωρείτο και θεά της φιλοξενίας, έγινε η πρώτη γυναίκα του βασιλιά του Ορχομενού, του Αθάμαντα, και μητέρα δύο παιδιών, του Φρίξου και της Έλλης, τα οποία σχετίζονται με το μύθο του Χρυσόμαλλου Δέρατος, που αποτέλεσε την αιτία της Αργοναυτικής Εκστρατείας.
Όταν η θεά Νεφέλη αναλήφθηκε στους ουρανούς, η νέα γυναίκα του Αθάμαντα, η Ινώ, κόρη του Κάδμου και της Αρμονίας, μισούσε τα παιδιά της Νεφέλης. Έτσι, κατάφερε να κατηγορηθεί ο Φρίξος για το γεγονός ότι δε φύτρωνε το σιτάρι στην πόλη τους, τον οποίο έπρεπε να θυσιάσουν, για να σταματήσει το κακό. Η Νεφέλη όμως λίγο πριν τελεστεί η άδικη και φρικτή αυτή πράξη, έστειλε ένα χρυσόμαλλο κριάρι, δώρο του Ερμή, και άρπαξε τα παιδιά της.
Ενώ πετούσαν πάνω από τη θάλασσα, η Έλλη ζαλίστηκε και έπεσε στο σημείο εκείνο που από τότε θα ονομαστεί Ελλήσποντος. Την Έλλη πήρε κοντά του ο Ποσειδώνας, ενώ ο Φρίξος πήγε στην Κολχίδα, στη χώρα του βασιλιά Αιήτη (του γιου του Ήλιου και της Ωκεανίδας Περσηίδας και αδερφού της Κίρκης και της Πασιφάης) και αφού θυσίασε το κριάρι στο Δία και χάρισε στον Αιήτη το δέρμα του, παντρεύτηκε την κόρη του βασιλιά, τη Χαλκιόπη. Το δέρμα αυτό πήγε να φέρει από την Κολχίδα ο Ιάσονας και οι λοιποί Αργοναύτες που τα κατάφεραν με τη βοήθεια της αγαπημένης του Ιάσονα, της μάγισσας Μήδειας, κόρης του Αιήτη και της Ωκεανίδας Ιδυίας.
«Νεφέλαι» ονομάζεται και το πασίγνωστο έργο του Αριστοφάνη, που διδάχτηκε το 423 π.Χ. στα μεγάλα Διονύσια. Στην κωμωδία του αυτή ο μεγάλος δραματουργός καυτηριάζει τη σοφιστική κίνηση στην Αθήνα και σατιρίζει το Σωκράτη και τη φιλοσοφία του, ότι δηλαδή διαφθείρει τους νέους με τη διδασκαλία του και εισάγει νέα δαιμόνια στην πόλη. Οι Νεφέλες στο έργο αυτό είναι οι ιδέες της φιλοσοφίας, τις οποίες ο Σωκράτης θεωρεί μοναδικές θεές μαζί με το Χάος και τη Γλώσσα. Οι «Νεφέλες» του Αριστοφάνη παρουσιάζουν την ηθική και πολιτική κρίση της Αθηναϊκής κοινωνίας, την παρακμή του παλαιού εκπαιδευτικού συστήματος και την πάλη των δύο γενεών.
Νεφελῶν ή Νεφῶν / Ορφικός Ύμνος 21
Aρχαίο κείμενο:
Ἠέριοι νεφέλαι, καρποτρόφοι, οὐρανόπλαγκτοι,
ὁμβροτόκοι, πνοιῇσιν ἐλαυνόμεναι κατὰ κόσμον·
βρονταῖαι, πυρόεσσαι, ἐρίβρομοι, ὑγροκέλευθοι·
ἠέρος ἐν κόλπῳ πάταγον φρικώδε’ ἔχουσαι·
πνεύμασιν ἀντίσπαστοι ἐπιδρομάδην παταγεῦσαι,
ὑμέας νῦν λίτομαι, δροσοείμονες, εὔπνοοι αὔραις,
πέμπειν καρποτρόφους ὄμβρους ἐπὶ μητέρα γαῖαν.
Nεοελληνική απόδοση:
Αέρινες νεφέλες, που τρέφετε τους καρπούς και περιπλανιέστε στον ουρανό,
γεννήτριες των βροχών, που οδηγείστε ανά τον κόσμο με τις πνοές (των ανέμων)·
βροντερές, πύρινες, που φωνάζετε δυνατά και τρέχετε στα νερά·
που δημιουργείτε στον κόλπο του αέρα φρικτό κρότο·
που ταράζετε τον ουρανό, όταν κινείστε δρομαίως αντίθετα προς τα πνεύματα (τα φυσήματα των ανέμων),
εσάς τώρα παρακαλώ, που έχετε τη δροσιά για φόρεμα και που έρχεστε με τις ευχάριστες αύρες,
να στέλνετε στη μητέρα γη βροχές που τρέφουν τους καρπούς..

Πηγή: The Mythologists μέσω Nicos Kastanias