Η καταγωγή της Αράχνης ήταν ταπεινή τόσο από την
πλευρά του βαφέα πατέρα της Ίδμονα από την Κολοφώνα όσο και από την
αγνώστων άλλων στοιχείων μητέρα της. Εξίσου ταπεινός ήταν και ο τόπος
της καταγωγής της, «χωριό με πέντε ανθρώπους», γράφει ο Οβίδιος (6.12).
Ήταν όμως ικανότατη στην υφαντική τέχνη, τόσο που οι Νύμφες από το βουνό
Τμώλος και τον ποταμό Πακτωλό εγκατέλειπαν τους τόπους της ευχαρίστησής
τους και πήγαιναν στην Αράχνη για να θαυμάσουν τα χειροτεχνήματά της,
τόσο το τελικό αποτέλεσμα όσο και τη διαδικασία μέχρι να φτάσει εκεί,
κυρίως τα δάχτυλά της.
Ήταν τόσο ικανή που οι άνθρωποι άρχισαν να λένε
ότι δασκάλα της ήταν η Αθηνά. Η υπεροπτική αυτοπεποίθηση της Αράχνης την
οδήγησε στο να προκαλέσει την Αθηνά σε αγώνα υφαντικής. Η θεά της έδωσε
μια ευκαιρία, για να μετανοήσει για τα ασύνετα λόγια της. Μεταμφιέστηκε
σε γριά και εμφανίστηκε μπροστά στην Αράχνη. Οι συμβουλές που της έδωσε
για να μεταστρέψει τη συμπεριφορά της προκάλεσαν την οργή της νέας, η
οποία μάλιστα έφτασε στο σημείο να επιχειρήσει να χειροδικήσει τη γριά
γυναίκα. Η Αθηνά αποκαλύφθηκε, όμως η νέα επέμενε στα πρωτεία της. Ο
διαγωνισμός άρχισε. Οι δύο υφάντρες χρησιμοποίησαν νήματα με βάση το
πορφυρό το χρώμα και τις πολύ λεπτές αποχρώσεις του. Η Αθηνά απεικόνισε
τους θεούς σε όλη τη μεγαλοπρέπειά τους, την εποχή που έριζαν η Αθηνά
και ο Ποσειδώνας για το όνομα της χώρας τους Κέκροπα. Και για να
συνετίσει την Αράχνη έστω και την τελευταία στιγμή, στις τέσσερις γωνίες
του υφαντού απεικόνισε ανθρώπους σκληρά τιμωρημένους από τους θεούς για
την αλαζονεία τους. Τον Αίμο και τη Ροδόπη που οι θεοί τους πέτρωσαν σε
βουνά, γιατί, αν και θνητοί, νόμιζαν ότι μπορούσαν να μοιάσουν, να
είναι σαν τον Δία και την Ήρα· τη βασίλισσα των Πυγμαίων που τη
μεταμόρφωσε η Ήρα σε γερανό που μαχόταν τον λαό του· την Αντιγόνη της
Τροίας που η Ήρα για το αλόγιστο θάρρος της τη μεταμόρφωσε σε πουλί, σε
πελαργό· τον Κινύρα που ακατάπαυστα θρηνεί για τις κόρες του. Η Αθηνά
ολοκλήρωσε το υφαντό της σκορπώντας στις άκρες του σαν διακοσμητικό
μοτίβο κλαδιά ελιάς.
Από την πλευρά της η Αράχνη παράστησε στο υφαντό
τις περιπέτειες των θεών, ερωτικές, κυρίως του Δία, με την Ευρώπη, την
Αστερίη, τη Λήδα, την Αντιόπη, την Αλκμήνη, την Αίγινα, τη Μνημοσύνη, τη
Δανάη κ.ά., και τις μεταμορφώσεις του σε ταύρο, αητό, κύκνο, σάτυρο,
χρυσή βροχή, βοσκό, φίδι κτλ. Αλλά και του Ποσειδώνα που και αυτός
άλλαζε μορφές, προκειμένου να ενωθεί με κόρες αγνές· έγινε ταύρος,
κριός, ποτάμι, ίππος, όρνιο φτερωτό, δελφίνι, γεράκι, λιοντάρι, βοσκός
κ.ά. Συνολικά είκοσι δύο περιπτώσεις θεϊκών μεταμφιέσεων και
πλαστοπροσωπίας απεικόνισε η Αράχνη, που σκοπό τους είχαν την αποπλάνηση
θνητών γυναικών. Η Αράχνη, όπως και η Αθηνά, γύρω γύρω το υφαντό το
διακόσμησε με λουλούδια και φύλλα κισσού.
Η τελειότητα του υφαντού αλλά και η προσβλητική για
τους θεούς επιλογή των θεμάτων, οι καλλιτεχνικές καινοτομίες της
κοπέλας με την παραβίαση της κλασικής αρχής της ισορροπίας και την
ισόρροπη απεικόνιση της αταξίας που προκαλούσε η απάρνηση της θεϊκής
ταυτότητας από τους ίδιους τους θεούς, χωρίς να στερούνται τη δύναμή
τους, προκάλεσαν την οργή της Αθηνάς που από φθόνο για το έργο της
θνητής αντιπάλου της κατέστρεψε το υφαντό και άρχισε να χτυπά την κοπέλα
με τη σαΐτα του αργαλειού. Η νέα, στην οδύνη της μέσα, θέλησε να
κρεμαστεί, η θεά τη λυπήθηκε, της χάρισε τη ζωή αλλά την καταδίκασε να
ζει πάντα έτσι κρεμασμένη, η ίδια και οι απόγονοί της και με την κοιλιά τους, όχι με τα χέρια, να υφαίνουν τον ιστό τους.
Ενίοτε η Αράχνη θεωρείται αδελφή του Φάλαγγα που
μάθαινε από την Αθηνά την τέχνη των όπλων, ενώ η αδελφή του της
υφαντικής. Για τις μεταξύ τους ένοχες σχέσεις (αδελφός με αδελφή) η
Αθηνά τους μεταμόρφωσε σε ζώα. (Σχόλια στον Νίκανδρο, Θηρ. 11· Σούδα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου