Κυνηγοί επικηρυγμένων στην Κέρκυρα (16ος αι.)

Την προηγούμενη εβδομάδα είδαμε πώς πολλοί παράτολμοι άνδρες ελληνικής και αλβανικής καταγωγής εργάζονταν ως σωματοφύλακες, αναλαμβάνοντας επί πληρωμή τη φύλαξη εμπόρων και ταξιδιωτών. Η ληστεία ήταν πολύ διαδεδομένη στα Βλακάνια, όπως και σε όλη την Ευρώπη, μέχρι και τον 19ο αιώνα. Η Κέρκυρα δεν θα μπορούσε να λείπει από τα μέρη που μαστίζονταν από τους ληστές.
Η ανέχεια των χαμηλότερων τάξεων, η διαδεδομένη οπλοκατοχή και η περιορισμένη αστυνόμευση, είχαν ως αποτέλεσμα και στην Κέρκυρα να δρουν πολλοί ληστές κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας. Το πρόβλημα άργησε να αντιμετωπιστεί δραστικά, αλλά υπήρξε μία σταθερή βελτίωση των πραγμάτων κατά την περίοδο της Βρετανικής Προστασίας.
Μέχρι τότε, διάφοροι ευκαιριακοί και «επαγγελματίες» ληστές, ενέδρευαν σε διάφορα πρόσφορα μέρη, προκειμένου να ληστέψουν τους διαβάτες, από τους οποίους άρπαζαν τα συνήθως λίγα χρήματα που είχαν μαζί τους, όποια τιμαλφή και αντικείμενα αξίας, ακόμη και γεωργικά προϊόντα ή είδη οικοτεχνίας. Ως σημεία ενέδρας επέλεγαν συνήθως περάσματα στην ύπαιθρο, τα οποία ήταν σχετικά απομακρυσμένα από οικίες, αλλά πολλές φορές δεν δίσταζαν να ληστεύουν και σε πιο πολυσύχναστες περιοχές, όπως στην περιοχή της Νεραντζίχας κοντά στην οποία λειτουργούσε το πορθμείο που ένωνε το Κανόνι με το Πέραμα.
Ακόμη και η πόλη της Κέρκυρας, όμως, δεν ήταν απαλλαγμένη από τους ληστές. Στα σκοτεινά καντούνια της παραμόνευαν συχνά αδίστακτοι οπλοφόροι, οι οποίοι λήστευαν όποιον τύχαινε να περπατά μονάχος μέσα στη νύχτα. Θύματά τους έπεφταν απλοί πολίτες, ναυτικοί και έμποροί, ακόμη και κάποιοι απρόσεκτοι αριστοκράτες που επιπόλαια γύριζαν χωρίς συνοδεία από τις λέσχες ή άλλα καταστήματα διασκέδασης της εποχής. Λένε πως στον Άγιο Αντώνιο πολλοί έχασαν τα χρήματά τους και μερικοί ακόμη και τη ζωή τους.
Η αστυνόμευση, όπως αναφέραμε παραπάνω, δεν ήταν εκτεταμένη, ούτε υπήρχαν εξειδικευμένες υπηρεσίες που να αντιμετωπίζουν τα εγκληματικά φαινόμενα. Ακόμη και όταν ένας ληστής αναγνωριζόταν, δεν ήταν σίγουρο ότι μπορούσε να εντοπιστεί και να συλληφθεί. Πολλές φορές οι δίκες γινόταν ερήμην, ή απλώς δημοσιευόταν ένταλμα σύλληψης.
Όπου οι Βενετοί αντιμετώπιζαν ελλείψεις στον κρατικό μηχανισμό, στρέφονταν προς την «ιδιωτική πρωτοβουλία». Το ίδιο έκαναν και στον τομέα της δημόσιας τάξης, αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα των φυγόδικων ληστών με έναν τρόπο που θυμίζει... Άγρια Δύση! Οι επικηρύξεις ήταν συχνά η μόνη λύση για την αντιμετώπιση των ληστών, χωρίς να δαπανάται χρόνος και δυναμικό από την πλευρά της πολιτείας. Έτσι, η Διοίκηση όριζε αμοιβή για όποιον μπορούσε να συλλάβει, ή και να φονεύσει έναν επικίνδυνο ληστή.
Μία τέτοια περίπτωση εντοπίσαμε στο Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας:

Επικήρυξη από την Κέρκυρα του 16ου αιώνα.

αφμβ΄ (1542), ημέρα ι΄ (10η) του Ιανουαρίου μηνός, κυρ Μπατίστας Μπον συνεφώνησε μετά του παρόντος Νικολάου Καριώτη διά όνομα Αυγουστίνου, υιού αυτού εκ χωρίου Καρουσάδων, και ελευθέρωσε προς αυτόν μία βότζε[1] έχι εις χείρας αυτού.......... εις τους 1524 ημέρα κδ΄ (24η) Οκτωβρίου. Οποίο βόζε ή βοτζε είναι εις όνομα του Ιακώβου Κωλυβά απέκτεινε[2] τον ποτέ Ιωάννη Μπαζαλανόν, δημόσιον ληστήν και μπαντίδον[3], ως εν τη γραφή του ειρημένου του τότε Ρεγγιμέντου[4] Κορφών φαίνεται, και τούτο διά δουκάτα 35 να του το παραδόσει καθαρόν και ελεύθερον, να μείνει ελεύθερος ο ρηθείς Αυγουστίνος.
Μάρτυρας κυρ Μιχαήλ Μανδιλίτσας.
Α.Ν.Κ., Συμβ. Τόμος Μ 182, Α΄ μέρος, σ. 11r

Ακόμη και μετά από πολλές αναγνώσεις, το παραπάνω κείμενο φαίνετια πολύ μπερδεμένο, ενώ το μέρος που παραλείψαμε περιπλέκει ακόμη περισσότερο τα πράγματα.
Παρόλα αυτά, έστω και ατελώς, μας αποκαλύπτεται ένα μέρος του συστήματος της δημόσιας τάξης στην Κέρκυρα της Βενετοκρατίας. Η διοίκηση του νησιού επικήρυσσε τους καταζητούμενους ληστές, και για τον σκοπό αυτό εξέδιδε εντάλματα, τα οποία μάλλον είχαν τη μορφή γραμματίων και μπορούσαν να μεταβιβαστούν.
Με ποιον τρόπο μπήκε σε μπελάδες ο Αυγουστίνος Καριώτης δεν γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε όμως ότι ο ληστής Ιωάννης Μπαλαζανός έχασε τη ζωή του από τον κυνηγό επικηρυγμένων Ιάκωβο Κωλυβά.

_________________________

Σημειώσεις

[1] Βότζε: άγνωστη η ακριβής σημασία. Πιθανόν κλήση ή ένταλμα.
[2] Απέκτεινε: σκότωσε.
[3] Μπαντίδος: επικηρυγμένος.
[4] Ρεγγιμέντο: Διοίκηση.

(το παρόν άρθρο συντάχθηκε από τον Ανδρέα Γραμμένο και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Κέρκυρα Σήμερα")
Για  την προσπάθεια  μας ζητούμε το ελάχιστο από εσάς. Κάθε φορά που διαβάζετε μια είδηση κάντε απλά ένα κλικ σε μια διαφήμιση. Ευχαριστούμε.