Αποκάλυψη: Η μυστική αποστολή των ελληνικών μαχητικών RF-84F στην Κύπρο

H χθεσινη τελετή τιμής και μνήνης στο Μέγαρο Μουσικής των πεσόντων και των διασωθέντων μαχητών της Πολεμικής Αεροπορίας σε δύο πολέμου, Κορέας και Κύπρου, δεν περιελάμβανε, δυστυχώς, μια μυστική αναγνωριστική αποστολή των φωτοαναγνωριστικών μαχητικών αεροσκαφών της Πολεμικής Αεροπορίας (τότε Ελληνική Βασιλική Αεροπορία) τον Αύγουστο του 1964 στην Κύπρο.

Πιθανόν γιατ΄δεν είναι αρκετά "ώριμη" ακόμα η πολιτική ηγεσία να αποδεχθεί τέτοια γεγονότα, με πλέον χαρακτηριστικότερο γεγονός της απουσία της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτικών ηγετών της χώρας.

Σε συνεργασία με τα περιοδικά ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΠΟΛΕΜΟΣ & ΙΣΤΟΡΙΑ και βέβαια της μαρτυρίας του υποπτεράρχου ε.α. Γ.Μήτσαινα, εκ των βραβευθέντων της χθεσινής εκδήλωσης αναδεικνύουμε την συγκεκριμένη αποστολή στην οποία αντίπαλοι των ελληνικών μαχητικκών-φωτοαναγνωριστικών, δεν ήταν τα μαχητικά των "συμμάχων" Τούρκων, αλλά των άλλων μεγάλων "συμμάχων" των Βρετανών!

Σκοπός της αποστολής των ελληνικών RF-84FThunderflash στην Κύπρο τον Αυγουστο του 1964, ήταν να καθοριστούν με ακρίβεια τα σημεία επαφής των τουρκοκυπριακών θυλάκων που είχαν εξεγερθεί κατά της νόμιμης κυπριακής κυβέρνησης, οι οχυρώσεις των Τουρκοκυπρίων,  και να προσδιοριστεί η έκτασή τους εάν αυτό ήταν δυνατό.

Το ΑΤΑ (28η ΤΑΔ – Τακτική Αεροπορική Δύναμη τότε) που πήρε την εντολή για την εκτέλεση της αποστολής, αποφάσισε την αποστολή έξι RF-84F στην Κύπρο. Τα αεροπλάνα, με βάση τη διαταγή που εκδόθηκε, θα μεταστάθμευαν στη Σούδα και από εκεί για λόγους επάρκειας της αυτονομίας τους, θα πετούσαν για την Κύπρο.

Καθήκοντα διοικητή στην 110 Πτέρυγα Μάχης τότε στη Λάρισα είχε ο αντισμήναρχος (Ι) Γεώργιος Κοντέας που αντικαθιστούσε τον κανονικό διοικητή της τον Σμήναρχο (Ι) Γεώργιο Μιχελόγκονα που έλειπε με κανονική άδεια, ενώ ο ίδιος εκτελούσε και χρέη διοικητή της 348 ΜΤΑ, εν αναμονή του νέου της διοικητή που μόλις είχε τερματίσει τη φοίτησή του στη Σχολή Πολέμου Αεροπορίας.

Σύμφωνα με τον κ. Κοντέα η διαταγή για την αποστολή έξι αεροσκαφών στη Σούδα για τη διενέργεια μιας ή περισσότερων αποστολών στην Κύπρο, στάλθηκε από το ΑΤΑ στην 110 ΠΜ στις 09:00 το πρωί αναφέροντας τα παρακάτω: «Να πετάξουν στη Σούδα (115ΠΜ) έξι αεροσκάφη με χειριστές τους επισμηναγό (Ι) Ευθύμιο Ρούλια (Αξιωματικός επιχειρήσεων της Μοίρας και αρχηγός της αποστολής), υποσμηναγό (Ι) Θεοφάνη Δημόπουλο (Νο.2), υποσμηναγό (Ι) Νίκο Παπαδόπουλο (Νο.3), υποσμηναγό (Ι) Σταύρο Δράνια (Νο.4), υποσμηναγό (Ι) Ιωάννη Πρίντζιο (Νο.5) και υποσμηναγό (Ι) Γεώργιο Παπάση (Νο.6)».

Εκτός από τα έξι αεροσκάφη, στη Σούδα θα μεταστάθμευε και το Dakota του αρχηγού ΑΤΑ φορτωμένο με τεχνικούς και φωτοερμηνευτές, εξοπλισμό εμφάνισης φιλμ και εκτύπωσης φωτογραφιών, μαζί με ανταλλακτικά και αναλώσιμα για τα αεροσκάφη προκειμένου να μπορούν από την Κρήτη να εκτελέσουν περισσότερες από μια φωτοαναγνωριστικές αποστολές στην Κύπρο.

Τέλος, με την άφιξη του κλιμακίου της 348 ΜΤΑ στη Σούδα, θα δίνονταν περισσότερες λεπτομέρειες στα πληρώματα και το προσωπικό από το κέντρο επιχειρήσεων της 115 Πτέρυγας Μάχης. Να σημειωθεί εδώ ότι μέχρι τον Αύγουστο του 1964 η 115 ήταν ακόμη Σμηναρχία Μάχης και τότε αναβαθμίστηκε σε Πτέρυγα. Οι δε υποδομές της αν και νέες, καθώς οι κατασκευές του αεροδρομίου και των εγκαταστάσεων είχαν ολοκληρωθεί πριν από λίγους μόλις μήνες, δεν επαρκούσαν για την φιλοξενία μονάδων και κλιμακίων. 

Ως μονάδα φωτογραφικής αναγνώρισης που ήταν, η 348 ΜΤΑ δεν είχε το βαθμό ετοιμότητας των Μοιρών Αναχαίτισης και Δίωξης Βομβαρδισμού της ΕΒΑ και σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο βιβλίο του κου Μήτσαινα, αιφνιδιάστηκε από τη διαταγή.

Οι περισσότεροι μάλιστα από τους ιπτάμενους που επιλέχθηκαν να μετασταθμεύσουν στη Σούδα (υπάρχει μάλιστα διαφωνία σχετικά με το εάν τα ονόματα των ιπταμένων δόθηκαν από το ΑΤΑ ή την ίδια τη Μοίρα), εκείνη την ώρα πετούσαν.

Παρά το απροειδοποίητο της διαταγής, το Dakota του Αρχηγού ΑΤΑ απογειώθηκε μέσα σε τρεις μόλις ώρες (λίγο μετά τις 12:00 το μεσημέρι). Μια ώρα αργότερα, στις 13:00 απογειώθηκε και η πρώτη τριάδα RF-84F με αρχηγό σχηματισμού τον ΑΕ της 348, επισμηναγό Ευθ. Ρούλια. Αρχηγός της δεύτερης τριάδας που ακολούθησε, τέθηκε ο υποσμηναγός Δημόπουλος.

Τα πληρώματα και το προσωπικό της 348 ΜΤΑ υποδέχθηκε στη Σούδα ο διοικητής της 338 ΜΔ/Β, αντισμήναρχος Παναγιώτης Σκουτέλης, ο οποίος έδωσε στους ιπταμένους περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την αποστολή τους.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η 338 Μοίρα είχε απενεργοποιηθεί το 1960, όταν το σύνολο σχεδόν των ελληνικών F-84G Thunderjet παραδόθηκε στη Γιουγκοσλαβία. Επανασυγκροτήθηκε τον Αύγουστο του 1964 στη Σούδα…

Την περίοδο δηλαδή που η κρίση στην Κύπρο βρισκόταν στο αποκορύφωμά της!

Το κλιμάκιο των έξι RF-84F τελικά πέταξε για την Κύπρο την επόμενη ημέρα το πρωί, χωρίς τα πληρώματα να έχουν λάβει σαφείς εντολές σχετικά με το πώς θα έπρεπε να αντιδράσουν σε περίπτωση που αναχαιτίζονταν είτε από βρετανικά μαχητικά Lightning που επιχειρούσαν από τη βάση του Ακρωτηρίου, είτε από τουρκικά μαχητικά…

Θα έπρεπε να αποφύγουν βέβαια, αν ήταν δυνατόν, οποιαδήποτε επαφή ή εμπλοκή, να φωτογραφίσουν και να επιστρέψουν. Αυτό όμως ήταν κάτι που ίσχυε ούτως ή άλλως για κάθε φωτογραφική αποστολή…

Σύμφωνα πάντα με τα αναγραφόμενα στο βιβλίο «Ελληνικά φτερά στην Κύπρο» του κ. Γ. Μήτσαινα, σε κάθε ιπτάμενο είχε ανατεθεί διαφορετικός στόχος προς φωτογράφηση. Η απογείωση των RF-84F, που θα φωτογράφιζαν με μηχανές κατακόρυφης λήψης (στο ρύγχος του αεροσκάφους μπορούσαν να τοποθετηθούν η Κ-17C πανοραμική με φακό των 12 ιντσών για λήψεις από μικρά και μέσα ύψη, η Κ-38 επίσης κατακόρυφης λήψης για μεγάλα ύψη με φακό των 36 ιντσών και η πρόσθια –DICE– Κ-22Α που κοιτούσε εμπρός και λοξά προς τα κάτω, με φακό επίσης 12 ιντσών) έγινε με χρονικό διαχωρισμό τριών έως πέντε λεπτών.

Αναφορά σχετικά με το ποιος ακριβώς ήταν ο φωτογραφικός εξοπλισμός των RF-84F που πέταξαν στην Κύπρο τον Αύγουστο του 1964, δεν υπάρχει. Μόνο να υποθέσουμε μπορούμε ότι πιθανότατα τα αεροσκάφη «φορούσαν» τις K-22A και K-17C, δεδομένου ότι υπάρχει αναφορά για κάθοδο στα 10.000 πόδια όπως θα δούμε παρακάτω.

Το ύψος πτήσης προς την Κύπρο καθορίστηκε στα 28.000 πόδια, προφανώς για λόγους οικονομίας καυσίμου.

Και εδώ θα κάνουμε άλλη μια παρένθεση. H κύρια (main) δεξαμενή καυσίμου του Thunderflash πίσω από το πιλοτήριο είχε χωρητικότητα 193 US Gal (730 λίτρα) και η πρόσθια (FWD) κάτω από το κάθισμα του χειριστή 117 US Gal (442 λίτρα). Οι της αριστερής πτέρυγας δεξαμενές είχαν συνολική χωρητικότητα 102 US Gal (385 λίτρα) και της δεξιάς 133 US Gal (502 λίτρα).

Με αυτό το καύσιμο και τις δύο εξωτερικές δεξαμενές των 1.700 λίτρων γεμάτες, το RF-84F μπορούσε να πετάξει σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 2.000 μιλίων.

To νούμερο αυτό υπερκάλυπτε την απόσταση για μετάβαση στην Κύπρο και επιστροφή, αλλά υπό την προϋπόθεση ιδανικών συνθηκών (aviation standard day-ISA).

Με το φορτίο των φωτομηχανών, τα πλήρη πυρομαχικών τέσσερα πολυβόλα Μ3 των 0,50 ιντσών στις ρίζες της πτέρυγας και τη μεγάλη θερμοκρασία επιφανείας του Αυγούστου, η κατανάλωση αυξάνονταν κατά πολύ, ενώ έπρεπε να συνυπολογιστεί και κάποιος χρόνος παραμονής πάνω από τις περιοχές ενδιαφέροντος στην Κύπρο, καθώς και τα πρόσθετα καύσιμα που θα απαιτούσε η απεμπλοκή των ελληνικών αεροσκαφών σε περίπτωση επαφής με εχθρικά μαχητικά.

Το RF-84F που είχε την ίδια εσωτερική χωρητικότητα καυσίμου με το F-84F, μπορούσε επίσης να εφοδιαστεί και με δύο μικρότερες εξωτερικές δεξαμενές των 230 US Gal. στους ακροπτερύγιους φορείς.

Δεν γνωρίζουμε όμως αν μπήκαν τελικά αυτές οι δεξαμενές στα αεροσκάφη, καθώς δεν υπάρχει σχετική αναφορά. Υπάρχει βέβαια και ο περιορισμός του μέγιστου βάρους απογείωσης, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες επιφανείας. Για αυτόν ακριβώς το λόγο ίσως έγινε και χρήση φιαλών JATO (Jet Assisted Take Off), κάτι που αναφέρεται καθαρά στο βιβλίο του κ. Γ. Μήτσαινα.

Τελικά στην Κύπρο έφτασαν πέντε από τα έξι ελληνικά Thunderflash, καθώς στο ύψος της Ρόδου ο υποσμηναγός Παπαδόπουλος διαπίστωσε ότι δεν ήταν δυνατή η τροφοδοσία του κινητήρα από τις εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου! Ζήτησε λοιπόν άδεια να επιστρέψει στη Σούδα όπου και προσγειώθηκε χωρίς κανένα άλλο πρόβλημα.

Στον Ι. Πρίντζιο είχε ανατεθεί η φωτογράφηση της Μόρφου.

Όταν πλέον βρισκόταν πάνω από το νησί είδε σε απόσταση δύο αεροσκάφη να τον πλησιάζουν χωρίς να μπορεί να αναγνωρίσει την εθνικότητά τους. Αυτό έγινε κατά την περίοδο που πλησίαζε το στόχο του και ευθυγράμμιζε κατερχόμενος για το επίπεδο των 10.000 ποδών.

Υποθέτοντας ότι είναι τουρκικά, απέρριψε τις εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου και κατέβηκε χαμηλότερα εκτελώντας ελιγμούς διαφυγής. Χωρίς να φωτογραφίσει, πήρε πορεία προς τη Ρόδο, όπου και προσγειώθηκε, ανεφοδιάστηκε με καύσιμα και επέστρεψε στη Σούδα.

Ο αρχηγός της αποστολής επισμηναγός Ευθ. Ρούλιας που θα φωτογράφιζε την Κυρήνεια, προσεγγίστηκε από δύο Βρετανικά Lightning που πέταξαν δεξιά και αριστερά του σε σχηματισμό. Οι Βρετανοί με νεύματα του ζήτησαν να αναστρέψει πορεία και να απομακρυνθεί, αλλά δεν υπάκουσε.

Αυτοί όμως περνώντας από μπροστά του και προκαλώντας αναταράξεις τον εμπόδισαν να φωτογραφίσει. Ο ίδιος χρησιμοποίησε τις φωτομηχανές του, αλλά οι φωτογραφίες του δεν ήταν αξιοποιήσιμες.

Αφού ενημέρωσε τα άλλα αεροσκάφη για την αναχαίτισή του από τα βρετανικά Lightning, πήρε πορεία επιστροφής.

Ο υποσμηναγός Δράνιας που άκουσε και την αναφορά του Ι. Πρίντζιου για την αναχαίτισή του, αλλά και την προειδοποίηση του Ρούλια για τα βρετανικά Lightning, συνέχισε αρχικά την πορεία προς το στόχο του.

Λίγο αργότερα όμως ο αρχηγός της αποστολής του είπε να γυρίσει πίσω… Αυτός υπάκουσε, κατέβηκε χαμηλότερα και πήρε πορεία προς τη Σούδα όπου και προσγειώθηκε κανονικά.

Τα δύο άλλα RF-84F με χειριστές τους Δημόπουλο και Παπάση έφτασαν τελευταία πάνω από την Κύπρο.

Ο Δημόπουλος με το που κρόσαρε τις ακτές ανέφερε στον Παπάση (σύμφωνα με μαρτυρία του ίδιου) ότι δύο βρετανικά Lightning μπήκαν σε σχηματισμό δεξιά και αριστερά και ελαφρά πίσω του και με νεύματα οι χειριστές τους του υπέδειξαν να απομακρυνθεί από την Κύπρο.

Ο Δημόπουλος μάλιστα κατέγραψε και τα νούμερά τους. Στη συνέχεια, όταν δεν υπάκουσε στις εντολές τους προσπάθησαν να τον παρενοχλήσουν με τον ίδιο τρόπο που έπραξαν και προηγουμένως.

Ο Δημόπουλος συνέχισε όμως την πορεία του προς το στόχο, προειδοποιώντας μάλιστα και τον Παπάση…

«Τώρα έφυγαν από εμένα και εκτιμώ ότι έρχονται προς εσένα».

Ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τον αν ο Δημόπουλος φωτογράφισε το στόχο του και το εάν οι φωτογραφίες του αξιοποιήθηκαν δεν υπάρχουν. Η προειδοποίησή του όμως προετοίμασε σε μεγάλο βαθμό ψυχολογικά τον Παπάση, ο οποίος επίσης δεν υπάκουσε στις υποδείξεις των Βρετανών χειριστών.

Στόχος του ήταν η περιοχή του Αγίου Ιλαρίωνα. Συνέχισε να πετά προς αυτόν κατερχόμενος όπως ανέφερε για το επίπεδο των 10.000 ποδών, όταν τα βρετανικά αεροπλάνα βρέθηκαν δίπλα του. Σύμφωνα πάντα με την μαρτυρία του κ. Παπάση, τα βρετανικά μαχητικά ήταν βαμμένα μαύρα με κίτρινες λωρίδες στο κάθετο σταθερό τους.

Όταν πλησίασε το στόχο του και ευθυγράμμισε, το βρετανικό μαχητικό που βρισκόταν δεξιά του πήρε ύψος και έκανε κύκλο. Ακριβώς όπως με τον επιθετικό ελιγμό σε πεδίο βολής…

Αυτό στα αριστερά παρέμεινε στη θέση του και το RF-84F συνέχισε τη διαδρομή του προς το στόχο του. Τότε το «επιτιθέμενο» Lightning πέρασε αστραπιαία από μπροστά του προκαλώντας έντονες αναταράξεις με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει λήψη φωτογραφιών.

Ο Παπάσης με ψυχραιμία πέρασε πάνω από το στόχο του, απομακρύνθηκε και έστρεψε 180 μοίρες για ένα δεύτερο πέρασμα, αποφασισμένος να πάρει τις φωτογραφίες που έπρεπε! Το δεύτερο Lightning από αριστερά πήρε τότε ύψος, εκτελώντας την ίδια διαδικασία για πρόκληση αναταράξεων.

Την ώρα που τα βρετανικά μαχητικά βύθιζαν, ο Παπάσης «έκοψε» στοιχεία στον κινητήρα και έβγαλε τα αερόφρενα, ελαττώνοντας δραστικά την ταχύτητά του. Οι Άγγλοι που δεν περίμεναν την ενέργεια αυτή πέρασαν σε πολύ μεγάλη απόσταση μπροστά του και μέχρι να επανακυκλώσουν για να «επιτεθούν» για δεύτερη φορά, ο Παπάσης είχε ολοκληρώσει τη φωτογράφιση ανενόχλητος. Κατόπιν πήρε πορεία επιστροφής.

Οι Άγγλοι, σύμφωνα με τη μαρτυρία του, τον ακολούθησαν έως και 15 μίλια ανοικτά των δυτικών ακτών του νησιού. Όταν έπιασε στη Σούδα και πριν καλά-καλά προλάβει να εισέλθει στο χώρο στάθμευσης, ο κινητήρας του έσβησε από έλλειψη καυσίμου!

Από ότι ο ίδιος είπε οι φωτογραφίες του ήταν οι μόνες αξιοποιήσιμες.

Αυτή ήταν η πρώτη, με βάση τα μέχρι τώρα διαθέσιμα στοιχεία, εμπλοκή ελληνικών μαχητικών με άλλα ξένης δύναμης μεταπολεμικά!

Οι Βρετανοί προσπάθησαν να παρεμποδίσουν τα ελληνικά αεροπλάνα επ’ ωφελεία των Τούρκων και δεν μπορεί κανείς να είναι βέβαιος, εφόσον όλα (και τα πέντε) RF-84F επέμεναν να φτάσουν στους στόχους τους, για το εάν είχαν εντολή να ανοίξουν πυρ ή όχι.

Τουλάχιστον στην περίπτωση των Δημόπουλου και Παπάση η παρενόχληση-εκφοβισμός δεν έπιασε…

Φυσικά οι ίδιοι οι Βρετανοί δεν έκαναν τίποτε ανάλογο για τα τουρκικά F-84F που πέταξαν εκείνη την περίοδο πάνω από την Τυλληρία βομβαρδίζοντας ελληνοκυπριακές δυνάμεις… Και κάτι τελευταίο.

Τον Αύγουστο του 1964 η ελληνική πλευρά συνειδητοποίησε για πρώτη φορά τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας με αφορμή ένα και μόνο γεγονός.

Στην έρευνα που έγινε στο νεκρό χειριστή ενός τουρκικού F-84F που καταρρίφθηκε κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων του Αυγούστου του 1964 στην Κύπρο, βρέθηκαν στη φόρμα του σημειώσεις και χάρτες με καταγεγραμμένες ελληνικές συχνότητες και σχέδια προσβολής του αεροδρομίου της Σούδας!

ΠΗΓΗ http://www.defencenet.gr/