Η τιμωρία της Καρύστου από το Θεμιστοκλή

Παρά τις σημαντικές απώλειες, που ο περσικός στόλος είχε υποστεί στο Αρτεμίσιο, όπως μας λέγει ο Ηρόδοτος, έπλεε ανασυγκροτημένος προς το Φάληρο, αφού είχε αρκούντως συμπληρωθεί από τους «μυδήσαντες» Έλληνες, μεταξύ των οποίων ήταν και οι Καρύστιοι. Με μία συντονισμένη προσπάθεια αναπτέρωσης του ηθικού τους οι Πέρσες και οι σύμμαχοί τους κατευθύνθηκαν με τα καράβια τους μέσω του Ευβοϊκού προς τη Σαλαμίνα, όπου βρισκόταν ο ελληνικός στόλος έτοιμος για την τελική αναμέτρηση.

Είναι παγκοσμίως γνωστά τα πολεμικά γεγονότα που επακολούθησαν αναδεικνύοντας τις υπεράνθρωπες δυνατότητες των Ελλήνων, στις σπάνιες περιπτώσεις που αυτοί ενεργούν ενωμένοι. Η ναυμαχία της Σαλαμίνας υπήρξε κυριολεκτικά και τελεσίδικα η ταφόπλακα των οποιωνδήποτε περσικών βλέψεων για την Ελλάδα αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη. Δίκαια μάλιστα θεωρείται από όλους ως η πιο καθοριστική ιστορική στιγμή του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.

Από τα 380 πλοία των Ελλήνων, που είχαν παραταχθεί στις ακτές της Σαλαμίνας, 20 αθηναϊκά πλοία είχαν επανδρωθεί από Χαλκιδέους πολεμιστές. Στην επακολουθήσασα περίφημη ναυμαχία, σύμφωνα με τις περιγραφές τα πλοία αυτά μαζί με τα 9 πλοία της Ερέτριας και τα 2 των Στύρων, πέτυχαν μεγάλα κατορθώματα κατά των Περσών και των συμμάχων τους, που αυτή τη φορά, όπως μας βεβαιώνει ο Ηρόδοτος, πολεμούσαν με μεγάλη γενναιότητα επειδή φοβούνταν την οργή του Ξέρξη, ο οποίος ως γνωστόν παρακολουθούσε αυτοπροσώπως τη ναυμαχία από το λόφο του Αιγάλεω. Η συντριβή των Περσών στη Σαλαμίνα, το φθινόπωρο του 480 π.Χ., σήμανε την αρχή του τέλους της εκστρατείας τους.

Το τέλος ήλθε στη μάχη των Πλαταιών, μερικούς μήνες αργότερα (καλοκαίρι του 479 π.Χ.), όπου και  πάλι οι Ευβοείς διέπρεψαν. 400 πολεμιστές από τη Χαλκίδα, 600 από την Ερέτρια και πολλοί από τα Στύρα, σε σχέση με το πληθυσμό της ευβοϊκής πόλης, πολέμησαν γενναία στο πλευρό των υπόλοιπων Ελλήνων τιμηθέντες δεόντως.

Στις σπείρες των χάλκινων φιδιών, τα οποία αποτελούσαν τη βάση του χρυσού τρίποδα, που αφιέρωσαν οι Έλληνες στους Δελφούς, σε ανάμνηση της ιστορικής νίκης, είναι χαραγμένα τα ονόματα των Ελλήνων, που πολέμησαν στις Πλαταιές. Τα ονόματα των Ερετριέων, των Χαλκιδέων και των Στυρέων έχουν χαραχτεί στην 21η, στην 22α και στη 23η σειρά αντίστοιχα. Το πολύτιμο αυτό ιστορικό μνημείο βρίσκεται, εκτεθειμένο στο κέντρο της Πλατείας του Ιπποδρόμου της Κωνσταντινούπολης απέναντι από την Αγία Σοφία. Στη θέση αυτή είχε ως γνωστόν μεταφερθεί από τους Δελφούς, κατά την Βυζαντινή Περίοδο.

Η ήττα των περσικών δυνάμεων ολοκληρώθηκε στη Μυκάλη (απέναντι της Σάμου), όπου οι ενωμένοι Έλληνες κατέκαψαν τον περσικό στόλο.
Μετά την πλήρη συντριβή των Περσών και τον εκμηδενισμό κάθε επεκτατικού τους σχεδίου, οι Αθηναίοι αποφάσισαν να ανακτήσουν και πάλι τον κυρίαρχο ρόλο τους στην Ελλάδα. Πρωταρχική τους ενέργεια ήταν φυσικά η αυστηρή τιμωρία των Ελλήνων, που βοήθησαν ενεργά τον Ξέρξη στην επεκτατική του προσπάθεια. Οι Καρύστιοι ήταν φυσικά το πιο κραυγαλέο παράδειγμα, αφού σε αντίθεση με ολόκληρη την υπόλοιπη Εύβοια, είχαν αποφασίσει να αντιτεθούν στην κοινή ελληνική απόφαση για αντίσταση κατά της περσικής εισβολής.

Ανέκαθεν οι Καρύστιοι, είτε λόγω καταγωγής (Δωριείς), είτε γιατί αισθάνονταν έντονη την καταπίεση των γειτόνων  τους Αθηναίων στις εμπορικές συναλλαγές τους, ήταν εχθρικοί απέναντι τους. «Μόνοι των άλλων Ευβοέων ουχ υπήκουον τοις Αθηναίοις», μας λέει ο Θουκυδίδης. Θεωρείται επίσης πολύ πιθανό οι Καρύστιοι να είχαν αποσπάσει δεσμεύσεις του Ξέρξη για παροχή ηγετικών προνομίων στην Ελλάδα σε αντάλλαγμα της βοήθειάς τους. Η απρόβλεπτη αποτυχία όμως των περσικών σχεδίων, είχαν ως αποτέλεσμα και τη δική τους (δίκαια κατά πολλούς) καταστροφή.

Αμέσως μετά τη ναυμαχία της Μυκάλης (479 π.Χ.), οι Αθηναίοι επιχείρησαν να αποβιβαστούν και να καταστρέψουν την Κάρυστο. Οι Καρύστιοι όμως όχι μόνο απέκρουσαν τους Αθηναίους, αλλά στη νικητήρια εναντίον τους μάχη κατάφεραν να σκοτώσουν το στρατηγό τους Ερμόλυκο.
Το γεγονός αύξησε όπως ήταν επόμενο το μένος των Αθηναίων. Την οριστική υποταγή των Καρυστίων, ανέλαβε να πετύχει ο ίδιος ο Θεμιστοκλής, ο οποίος, αφού τέθηκε επικεφαλής μοίρας αθηναϊκού στόλου, επετέθη στην Κάρυστο και την πυρπόλησε. Οι Καρύστιοι τιμωρήθηκαν επίσης και με καταβολή μεγάλου προστίμου.


Αλέξανδρου Καλέμη